‘बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त करेनैसेकब’

सिताराम थारु
८ चैत्र २०७९, बुधबार
‘बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त करेनैसेकब’

‘बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त करेनैसेकब’

जिल्ला बर्दिया राजापुर नगरपालिका–२ जोतपुरके सिताराम थारु एक जुझारु युवा नेता हुइटैं । अत्रै किल नाहि उहाँ लेखक, समाजसेवीके रुपमे फें चिन्ह्जैठैं । अब्बे उहाँ बर्दियाली थारु विकास मंच काठमाडौके केन्द्रीय अध्यक्ष, थारु बिद्यार्थी समाजके केन्द्रीय कोषाध्यक्ष ओ थरुहट थारुवान राष्ट्रिय युवाशक्तीके केन्द्रिय अध्यक्ष फेन बटैं । थरुहट तराई विद्यार्थी युनियन केन्द्रीय अध्यक्ष समेत रहिके काम करल अझ्कल उहाँ कीर्तिपुर काठमाडौंमे बरघर रेस्टुरेन्ट संचालन फेन कर्ले बटैं । इहे क्रममे पत्रकार सागर कुश्मीसे करल छोटमिठ बातचित यहाँ प्रस्तुत कैल बा ।

१. अप्ने युवा नेता, लेखक, समाजसेवी, व्यवसायी फेन हुइटी । अपन परिचय कैसिक डेहे रुचैठी ?
–पहिल सुरुम अपनेनके बगाल हुकहन मैगर धन्यवाद डेह चाहटुँ ओ यी पत्रिका आउर झङ्गल्यार ह्वाए कना शुभकामना डेह चाहटुँ । अप्नेक पुछ्ल प्रश्न अनुसार मै यी सक्कु क्षेत्रम सिपार मनंै ट निहुइटँु लेकिन भोगाइ ओ सिकाइ म लागल बाटँु । पेट पालक् लाग मै व्यापार कर्ठँु, आत्मा सन्तुष्टिके लाग समाजसेवा, सिखल ज्ञान समाजहन बातक टे कलम चलैठँु कलसे एक जिम्मेवार युवाके नातासे देश ओ समाज हन बचाइक लाग राजनिती कर्ठुँ । यी सक्कु चिज मनैंनके जिन्गीसे जोरल बा ओ अप्ने हम्रे कोनो फें तरिकासे समाजिक ओ राजनीतिक काम कर्टी बाटी ।

२. अपन गाउँ ठाउँ छोरके राजधानीमे जाके काहे व्यवसाय सुरुवात कर्ली ? अप्ने गाउँ ठाउँ ओर काहे नैकर्ली ?
–२०५९ साल म मै काठमाडौ छिर्नु । गाउँ छोर्के काठमाडौ बैठ्लक अब्बा लगभग १८ बर्ष होगिल । हुइना ट मै म्यानेजमेन्टके विद्यार्थी हुइटुँ लेकिन काठमाडौं म ब्यवसाय करम कना मोर कोनो योजना निरह । तर समय, परिस्थिति ओ संघरियनके सहयोगसे एक्ठो थारुनके पहिचान बोकल रेस्टुरेन्ट खोल्ना योजना बनल । नम्मा समयसम काठमाडौंके बसाइ हुइलक ओर्से काठमाडौं छोर्के गाउँम जाके व्यापार कर्ना उफे चुनौती रह । ओ जोन हम्रे स्पेसल थारु परिकारके स्वाद चिखाइ चाहटहि यी रेस्टुरेन्ट गाउँसे ज्यादा राजधानीम महत्त्वपूर्ण रह । थारु जाती कसिन परिकार खैठ ? किल नाइकि हुक्र जियक लाग का का चिज प्रयोग कर्ठ ? उ चिजके प्रस्तुति बरघर रेस्टुरेन्ट कर्ल बा । बरघर रेस्टुरेन्ट नाउँसे लेक थारु जातीहुक्र खैना, लगैना, जिना सक्कु चिजके पहिचान बोक्ल बा । हम्रे फाइदा कमैनासेफें थारुनके चिनहाँरी डेहकलाग गाउँम यी रेस्टुरेन्ट नैकैक राजधानी म कर्ना प्रयास कर्टी बाटी, ताकी और समुदायके मनैफें पटा पाइँट ना ।

३. अप्ने राजनीतिमे छिरल मनैं काठमाडौ जैसिन ठाउँमे बरघर रेस्टुरेन्ट चलैना सोंच कहाँसे आइल ?
–सबसे पहिल ट राजनीति म छिरल मनै कोनोफें एक्ठो साइड व्यवसाय करक पर्ना एकदम जरुरी बा । महँगा नेपालके राजनीति म कुछ व्यापार व्यवसाय निकर्ना कलक भ्रष्टाचार बह्रैना हो । भ्रष्टाचारहन रोकक टनफें नेतन व्यवसाय करक पर्ना जरुरी बा । हम्रे थारु परिकार जबसे काठमाडांै म “थारु राष्ट्रिय माघ महोत्सव“ मनाइ भिर्ली ओट्ठेसे काठमाडौं म थारु परिकारके स्वाद और मनैफें चिख्ना अवसर पैल । बर्षके एकचो किल थारु परिकार घोंघी, सुतही, गेंगटा, बैरिक चट्नी, ढिक्री, अन्डिक भात, बरिया, सिध्रा, आउर थप परिकार खाइ पाइँट । यी परिकारहन सद्द कसिक खवाइ सेकजाइ ओ थारु परिकारहन राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपम कसिक चिन्हाँइ सेकजाइ यिह सोच्के बरघर रेस्टुरेन्ट खोल्ना सोंच आइल हो । काठमाडौं म नेवारि, थकालि रेस्टुरेन्टसेलेक बिदेशी स्वाद रहल रेस्टुरेन्ट ध्यार बा । यी सक्कु चिजके स्वाद लेटि रलक ग्राहक हुकहन आब नयाँ थारु परिकारके स्वाद डेहक परल सोंच्के बरघर रेस्टुरेन्टके जरम हुइलक हो ।

४. थारु भासा साहित्यमे फेन कलम चलैठी । अभिनसम थारु भासक् पोस्टा काकरे नैनिकर्ली ?
–कबु कबु मैफें साहित्य म कलम चलैना प्रयास कर्ठंु, ध्यार ट पटा निहो लेकिन साहित्यम जत्रा दम ओ सन्तुष्टि बा ओत्रा और क्षेत्रम निहो । साहित्य समाजके जात्तिक चित्रण कर्ल रहट । कृष्णराज सर्बहारी, सुशील चौधरी, नन्दुराज चौधरी, शिव प्रसाद चौधरी उहाँ अग्रज हुकहनके प्रेरणासे यी क्षेत्रम मैफें सिख्टी बाटँु । कविता, गजल मुक्तकसेफें महिन नाटक लिख्ना मन परठ । ध्यार ट नाइ चार पाँचठोसम नाटक लिख्ल बाटँु । समय मिलि ट बहुत हाली थारु नाटक संग्रह निकर्ना सोंच बा ।

५. कीर्तिपुरमे ठुम्रार साहित्यिक बखेरि नियमित चलैठी । अझकल कैसिन अवस्था बा बटाडिना ?
–कीर्तिपुरम ठुम्रार साहित्यिक बखेरी संचालन कर्लक ८ बरस होस्याकल । यी कार्यक्रम प्रत्येक महिनाके अन्तिम शनिबार बरघर रेस्टुरेन्ट म जो संचालन हुइठ । यी बखेरी ध्यार साहित्यकार हुन्कहन उत्पादन कैसेक्ल बा । बीचम कोरोनाके कारण जमघट नैकरेपैना ओ स्वास्थ हन ख्याल करकपर्ना हुइलक ओर्से यी कार्यक्रम भौतिक रुपम स्थगित कर्ल रहि । लेकिन कृष्णराज सर्बहारी ओ सोम डेमनडौराके नेतृत्वम यी कार्यक्रम वेबनार मार्फत संचालन हुइटी बा ।

६. अप्ने एक जुझारु युवा नेता फँे हुइटी । अब्बे थारुनले राजनीतिके अवस्था कैसिन बा ?
–मै जब एसएलसि डेक काठमाडांै क्याम्पस पह्र जाइटहुँ उ ब्याला देश म संकटकाल लागल रह । कोठियाघाटसे मैना पोखर पुगल का रहि ३०÷४० ठो आर्मी बस घेर लेल । किहुनी चेक कैक सिरिफ महिन सोधपुछ कर लग्ल । सायद हुँकहन किउ सुराकी कर्लिन कि यी बसम माओवादी बा कैक । सारा पुछ्ल आर्मी, मैफें डरा डरा जानतसम सक्कु बटैनु । अन्तिम म मेजर का कहल कलसे “यो सिताराम थारु भन्ने माओवादीलाइ अस्ती हामिले मारेको होइन ? यो अहिलेसम्म कसरी जिउँदो छ ? यसलाई सबै चेक गरेर तल झार” कैक एक्ठो आर्मी जवानहन अह्राइल, आर्मीके जवान मोर झोला जम्मा बिठ्ना बिठ्ना हेरल, लेकिन कुछ नि भेटाइल । पाछे सक्कु बसमका मनै “विद्यार्थी हो छोडिदिनुस“ कह लग्ल ओ एक्ठो दाजु अप्नह जिम्मा लेटि “विद्यार्थी भाइ हो पढ्न जान लागेको” कल ट मै बचगिनु । उ ब्याला राज्यके हेर्ना नजरिया का रह कलसे सारा थारु माओवादी हुइ ट, आतंकारी हुइ ट हिकहन म्वाँइ परठ कना एक्कठो उद्देश्य रहिन । ध्यार निर्दोष थारु सिरिफ थारु हुइलक कारण राज्य मरलक प्रमाण सहितके इतिहास बा । उ दिन मोर भाग्य बलगर रह बचगिनु । जनयुद्ध काल म मगर पाछ सब्से ध्यार सहिद थारु हुक्र हुइल बाट । तर सबसे भारी दुख्खके बात आझ उ जनयुद्ध एक्ठो थारु मन्त्री बनैनाफें हैसियत निरहगिल कलसे ओत्रा ध्यार थारु सहिद हुइलक उपलब्धि का रहगिल ट ? न्याय, अधिकार ओ परिवर्तनके लाग सामन्ती ब्यवस्था ओ शोषक बिरुद्ध करल बिद्रोह आझ घुमघुमाके हुँकहन्के घेराम थारु नेतन दबल बाट । आउर उह थारु नेतनके कन्धम बन्दुक ढैके हुन्कहनके समुदायके उप्पर प्रहार कर्टि बाट नयाँ शोषक हुक्र । टब फेन थारु नेतन काजे चिपचाप बाट ? काजे आपन पार्टीम बोल निसेकठुइट, बिद्रोह करनिसेकठुइट ? माननीय रेशम चौधरी उप्पर हुइल अन्याय एक्ठो जित्ती उदाहरण हो । अत्राभारी थारु समुदाय अन्याय खेप्ती रलक अवस्था म मुस्वासस डोन्द्रम खुस्टल थारु नेतनसे थारु समुदाय का आसा करि ? थारु नेताहुक्र राजनीतिसेफे शोषक सामान्ती नेतनके गुलामी करटैं । गुलामी राजनीतिसे बाहेर निआइतसम थारुनके राजनीति अन्धकार बा । बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त करेनैसेकब ।

७. अझकल सक्कु थारु नेतनहे ठिर्मान हुइल डेख्जाइठ । आब थारुन्के राजनीति केहोर जाइ ?
–ध्यारचो औरक लाग लरलक थारु हुक्र पहिलाबार आपन लाग लरल रहैं उ हो “थरुहट आन्दोलन” । माओवादीके जनयुद्ध ओ थरुहट आन्दोलन सुटल थारुन जगैलक जो हो । यी दुइठो आन्दोलनसे जरमल थारु नेतनसे थारु समाज बहुत आसा बिश्वास कर्ल रह । लेकिन जोन मेरके आसा ओ बिश्वास कैल रह थारु समाज उ मेरके महसुस कर नैपाइल । यी थारु अगुवा हुँकहनके कमजोरी जो हो । थारुनके उप्पर अत्रा भारी दमन बा, अत्राभारी अन्याय बा टबुफें थारु नेता लगायत थारु समाज चिमचाम बैठल बा । कत्रा निर्दोष थारु हुँकहन राज्य मार सेकल, टीकापुरके राजबन्दिन जेल कोच्ल बा । अभिन आघटाघ करुइया थारु नेतन जेल कोच्ना प्रयास कर्टी बा । लेकिन बिडम्बना हम्रे थारु एकजुट हुइ निसेकठुइटी । आझ यिह थारुनके कमजोरिके फाइदा उठाके राज्य निर्दोष थारुन उप्पर दमन कर्टी बा । राजनितीक रुपम हम्रे थारु वडा अध्यक्ष, वडा सदस्य, कुछ मेयर ओ कुछ सान्सद जित सेकब लेकिन अनुपातिक रुपम हम्रे राज्यम प्रतिनिधित्व कर नैसेकब । काकरी शासक हुक्र बहुत चलाखीपुर्ण तरिकाकासे राज्यके पुर्नसंरचना कर्ल बाट । पार्टीके गुलामी जोन थारु नेता करसेकी उह थारुनेता आपन पार्टीम अवसर पाइसेकि ओ ओसिन थारु नेतनसे समाज का आसा करि ट ? नेपालके राष्ट्रिय राजनिती बडल सेकल अवस्था बा । पहिचान मुद्दाहन सासक हुक्र कमजोर बना सेक्ल बाट । थारु नेतन खुद अप्नह नेतृत्व कर्ना हैसियत नैबनाइतसम ओ आपन थारु नेतृत्वम बिश्वास नैकरतसम हम्रे सक्कु जे आपन आपन पार्टीके झोला बोक्टि रबि । उहमार गुलामी राजनीतिसे बाहेर निनिक्रतसम् थारु मुक्ति निपैही ।

८. यहाँसम पुगेबेर कब्बु नैबिस्रैना अविस्मरणीय क्षण का बा ?
–२०७० सालके कमलहरि आन्दोलनके घटना महिन बहुत याद आइठ् । उ दिन काठमाडौम कमलह्रीक रुपम दाङके सिर्जना चौधरीहन मट्टीतेल छिटके हुइलक हत्याके विरुद्धम उर्मिला चौधरिके नेतृत्व कैगिल आन्दोलन म हम्रे युवा बगाल रमेश दहित, निराजन चौधरी, अन्सुमान चौधरी, अनन्त चौधरी बर्दियालि थारु बिकास मंच काठमाडौके संघरियन कमलह्री आन्दोलनके न्यायिक लडाइम साथ डेह अनामनगर पुग्ठी । लगभग ६०÷७० ठो कमलह्री बाबु हुक्र गाउँसे आके उ हत्या हुइल बाबु न्याय पाइक परल, दोषीहन कारबाही हुइक परल कना माग रहिन । अनामनगरसे हम्रे शान्तिपुर्ण आन्दोलन कर्टी २०० मिटर आघे हनुमानठान पुगल का रहि पुरुष प्रहरीहुक्र यी मेरिक भैस पिटान कर्लकी हुकहनठे ज्या ज्या बाटिन लाठी, बुठ, बन्दुकके कुन्डाले मार्के १२÷१३ कमलह्री बाबुन बेहोस बनाडेल । बाँकी सब जहन पकरके लैगिल । सायद उ ब्याला हम्रे समयम बेहोस कमलह्री बाबुहुकहन अस्पताल पुगानिपैटी ट ज्यानफें जाइसेक्टिन । यी घटना सरकारहन भारी धक्का लग्लिस, चौतर्फी सरकारके बिरोध ओ आलोचना हुइलिस । पाछ आन्दोलनकारिनसे माग पूरा कर्ना सरकार प्रतिबद्धता करल । उ घटना मोर लाग बहुत अविस्मरणीय बा । उ दिन घाइते बेहोस कमहलह्री बाबुन बचैलक म आपनहन गर्व महसुस हुइठ ।

९. हमारे थारु समुदायके बेरोजगार युवन्हे स्वरोजगार हुइक लाग कैसिन सल्लाह डेठि ?
–मोर लागफें व्यवसाय एकदमे नयाँ क्षेत्र हो । मैफें भर्खर सिख्टि बाटुँ बुझ्टी बाटँु । हम्रे थारु व्यवसाय करबेर जोखिम लेहबेर बहुत डरैठि । उहमार व्यापार ब्यवसायम हम्रे पाछ बाटी । हम्रे बुझक पर्ना बात का हो कलसे बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त कर नैसेकब । पहिलके तुलना म व्यवसायम युवाहुँकहनके चासो बह्रल बा ओ सफलताफे पैटी बाट । कर चहलेसे नेपालम बहुत अवसर बा लेकिन हम्रे बिदेश जाइ खोज्ठी । जत्रा मिहिनेत बिदेश म कर्ठी ओत्रा मेहनत आपन गाउँ ठाउँम करब ट ध्यार सफलता हाँसिल कर सेकब । व्यवसाय लगायत आउरफें क्षेत्रम एकदम ध्यान डेक लग्बी कलसे अप्ने सफल हुइसेक्बी । रोजगार हुइना कि बेरोजगार हुइना उ खुद आपन हाँठम् रहठ ।

१०. बरघर रेस्टुरेन्टके उद्देश्य सहित सेवा सुविधा बटाडिना ? ओरौनीमे कुछ कहना बाँकी बा कि ?
–बरघर रेस्टुरेन्ट नाफामुखिसेफें सेवामुखी रेस्टुरेन्ट हो । यहाँ महिनक अन्तिम शनिच्चर थारु भाषा, साहित्य सम्बन्धि कार्यक्रम कर्ठी । यी कार्यक्रमके लाग हम्रे निशुल्क उपलब्ध करैठी । बरघर रेस्टुरेन्ट म अइबि ट छोटमोट संग्राहलय जसिन महसुस हुइ । थारुनके प्रयोग कर्ना हस्तकला सेलेक थारु विद्वान हुँकहनके लिखल बहुत मेरिक किताब पाइसेक्बी । कम रुप्यम थारु परिकारके स्वाद यी रेस्टुरेन्ट म पाइसेक्बी । अन्तिम म मोर बिचारहन मैगर संघरियनमाझ पुगाडेलक म मैगर संघरिय सागर कुश्मी जि हन बहुत बहुत धन्यवाद ओ सक्कु टिमहनफें ध्यारनक धन्यवाद डेह चाहटुँ । निरन्तर चल्टी रहे । धन्यवाद ।

‘बिना जोखिम मोल्ल कुछुफे उपलब्धि प्राप्त करेनैसेकब’

सिताराम थारु