डेउठन्वाँ थारु समुदायके एक पहिचान

कृष्ण समर्पण
११ बैशाख २०८०, सोमबार
डेउठन्वाँ थारु समुदायके एक पहिचान

डेउठन्वाँ थारु समुदायके एक पहिचान

ओंरी डराइ

थारु समुदाय विविध सँस्कृति, परम्परा ओ चालचलनसे भरल समुदाय हो । थारु समुदायम सँस्कृति ओ सभ्याताके समुन्दर हो । थारु समुदायम आपन किसिमक रीतिरिवाज, चालचलन, नाचगान बा । व्यक्तिगत ओ पारिवारिक जिम्मेवारी केल नाहि थारु समुदायम गाउँभरके रक्षा कर्ना, सामुहिक भावनालेक मिलजुल्क बैस्ना आपन किसिमक सिमारेखा बा । आपन घरपरिवारक सुख स्वास्थ हेर्ना घरक सिमा थारुनके घरक डेउरहार कोन्टिसे जोरगैल बा । ओस्टहक थारु गाउँक सक्कु घरपरिवारक सुख स्वास्थ हेर्ना गाउँक जो रक्षा कर्ना सिमा थारु गाउँम रहल डेउठन्वाँसे जोरगैल बा । गाउँक सक्कु घरपरिवारह ज्वारल डेउठनवक बारेम उग्रघार पर्ना म्वाँर प्रयास हो । लि चलि जाइ थारु गाउँक सिमाह बाँढल डेउठन्वाँ घुम ।

डिउठन्वाँ का हो ट ?
“डेउ” कलक् डेविडेउटा हुइट् ओ “ठन्वाँ” कलक ठाउँ हो । ट असिक ह्यारबेर डिउठन्वाँ कलक डेबिडेउटनक् बैस्ना ठाउँ हो । थारु पुर्खाहँुक्र ढ्यार डेबिडेउटन् मन्टि अइल ओ पुज्टि अइल । थारुहुँक्र मन्ना उह डेबिडुर्गन्क बास डेउठन्वाँम हुइल ओ हुँकहन्क साथसहयोग लेक हमार पुर्खाहुँक्र आडिमकालसे हमार बँश ओ पुस्टा चलैटि अइल । हमार जीवन डेविडेउटनसे जोरगैल बा । हमार बँच्ना सैली, हमार सँस्कृति, हमार परम्परा ओ, हमार सभ्यता हम्र पुज्ना डेबिडेउटनके सँग चल्टी आइटा । हमार जिन्गी घरम रलक डिउरहार कोन्टि ओ हमार गाउँम रलक डेउठन्वाँसे जोरगैल बा ।
भुमिपुत्र हमार थारु पुर्खाहुँक्र बन्वाँ फाँरक बैस्ल । किराकाँटि, रोग व्याढि कुछु नि मान्क हमार पुस्टा चलैल । असिक हमार पुर्खाहुँक्र जिन्गी जियबेर मरि पर्ना ढ्यार ह्वाए । मरि पर्ना कलक मनै मुना हो । उ ब्याला ढ्यार कारनलेक मरि पर, जस्टकि आउँ, हैजा अस्टह अस्टह । असिक मरि परबेर उ ब्याला ढ्यार मनै मुअट । कौनौ गाउँम ट मरि पर्क गाउँ जो सुनसान हुइना अबस्था फें ह्वाय । असिन अवस्थाम गाउँक मनै यि संकतमसे बँचक लाग, गाउँक रक्षा करक लाग अप्न मन्ना डेबिडेउटन पुकर्ल ओ गाउँम हुँकहनके लाग छोटिमोटि घर बनैल जेहि ह डेउठन्वाँ कैक नाउँ डेल । उह डेउठन्वँक कारणसे हमार पुर्खाहुँक्र बँच्ल ओ आपन पुस्टा बँचैल, चलैल । उ ब्याला अस्पटाल नि रह मनै डुखबेराम पर्लसे गुरुवा पाटि बैस्ना, जरबुटि खैना करँट ।

डेउठन्वाँ म का का रहठ ?
डेउठन्वाँम ढ्यार डेबिडेउटनके बास रहट । डेउठन्वँम् सब्से उट्टरहोर डहरचन्डी रठी । डोस्र क्रमशः मुरहामटौँ, पिटोन्र्या, पँस्चिउँ पिटोन्र्या, सुच्चा, मडमुक्खी ओ सब्से डख्खिनहोर पण्डावा रठ । डहरचन्डी कलक गाउँक सब्सेबरुवार डेउटा हुइटि जे गाउँक रक्षा कर्ठि । मुरामटौ कलक गाउँक महटावक नाउँसे मुर्रा गर्ना हो । पिटोन्र्या कलक पटनहीक पिटोन्र्या हुइटि । पँस्छिउँ पिटोन्र्या कलक गाउँसे बाहेर पस्छिउहोंर पुज पर्ना डेबि हुइटि, सुच्चा कलक दुधक ढार खैना डेउटा हुइट । ओस्टहक, मडमुक्खी कलक मड्के ढार चह्राइ पर्ना डेउटा हुइट, पण्डावा कलक पाँच पण्डावन हुइट । यि डेबिडेउटा बनाइबेर सक्कु कट्ठोक जो बनाइल रठा । यहिसे फें पटा हुइठा कि थारु पुर्खाहुक्र भुमिपुत्र हुइट । काजे कि थारु पुर्खाहुँक्र ज्या चिज बेलसटि अइल उह चिजह मन्टि अइल । डेउठन्वाँम रलक सक्कु डेउटनक आपन आपन काम ओ महत्व बाटिन जस्ट कि रोगव्यढिसे बचैना, भुट्वा लगाएट नैमजा चिजसे बैचना ओ गाउँक रक्षा कर्ना अस्टह अस्टह ।

मुरामटौ काजे गर्ना ?
मुरामटौ गर्ना कलक महटाँवक नाउँसे मुरहा गर्ना कलक हो । लौव महटाँवा बन्लसे उ महटाँवक नाउँसे जो कट्ठोक मुरा गारजाइट । महटाँवा डेरठन्वँक रेखडेख ओ सडभर ढारढुप डेनाहाेंरसे महटाँवक नाउँमसे जो मुर्हामटौ गारजैठा । पाछ और लौव महटाव चुनगैलसे पुरान मुरामटौक पँज्रह लौव महटाँवक नाउँमसे लौव मुरामटौ गारजाइट । असिक ढ्यार समय पाछ उ गाउँम कैठो महाटाँवा बन्ल कैक मुरामटौ गन्क जो पटा लगाए सेकजाइट ।

कसिक गुरै कर्ना ?
गुरै कर्ना कलक पुजा कर्ना हो । डेउठन्वाँम बरस भरम दुईठो गुरै करजाइट । एक्ठो गुरै कलक हरया गुरै हो कलसे और गुरै कलक ढुरया गुरै हो । हरया गुरै अस्टिकीक लग्गह करजाइट कलसे ढुरया गुरै चैत महिनम करजाइट । हरया गुरै बालीनाली बरहया ह्वाए कैक करजाइठ । हरया गुरै करबेर कुल्लोक मुन्टम दुधक ढार डेजाइट । उ पानी जसो खेटवम गैलसे बालीनाली बरहया हुइठा, किराकाँटि नि लग्ठ कना बिश्वास बा । गुरै करबेर गाउँक चलनचल्टिम करजाइट, हरया गुरै करबेर १२ ठो चिँङनी ओ, दुईठो सुरिक पट्ठरु लग्ठा । ओसहख ढुरया गुरै जिउढन ओ गाउँक रक्षा करक लाग करजइठा । ढुरया गुरै करबेर १२ ठो चिंगनी ओ, १ ठो सुरिक पट्ठरु लग्ठा । असिक हरसाल गाउँक महटाँवा, गाउँक अगुवन ओ सक्कु गँओल्यन अप्न बैस्ना गाउँक रक्षा कर्ठ ।

डेउठन्वाँम जाइबेर का डर लग्ठा ?
डेउठन्वाँम जाइबेर डराइपर्ना कौनो जरुरी निहो । डर लग्ना कलक खालि मनक भावना केल हो । हम्र डुख बेराम पर्लसे मन्डिर जाक डेबिडेटन पुकर्ठि ओसहख डेउठन्वाँम जाक डेबिडेटन पुकार सेक्ठि । हम्र सद्ध मन्डिर जैठि ओसहख डेउठन्वाँम जैना बानी बनैबि ट असिन डर हेरैटि जाइ । ढ्यार जे डेउठन्वाँहोर नि जा भुट्वा लागि कठ असिन कहाइ ह हटाइ पर्ना फें बा । ओसहख डेउठन्वँक नियमित सफाइ कर्ना, सफा सुग्घर बनाइ पर्ना फें डेखपरट । हमार छाइछावन यि सँस्कृतिक बारेम जनाइबुझाइ पर्ना जरुरी फें बा । गाउँक ख्याल बैसबेर यि ओ असिन संस्कृतिक बिकास ओ सँरक्षणके लाग छलफल कर्ना ओ पुस्टा हस्तान्तरण कर पर्ना जरुरी फें बा ।

महत्व का बा ?
आबक अवस्थाम हरेक ठाउँम अस्पताल बा जहाँ मनै बेराम हुइलसे उपचार कराए जैठ । औरहाेंर हमार पुरान विधि प्रक्रिया फें पलि बा आछटपाटि बैस्ना, झारफुक कर्ना । टर आबक अवस्थामफें ढ्यार मनै जटिल रोगमसे छुटकारा पाइक लाग उह पुरान प्रक्रियामसे उपचारफें करैठ । उ ब्याला बालीनाली सँपारक लाग, गुरै कैक, किराकाँटिन ओ चिरैनसे बचाजाए । हमार समाज
आधुनिकताहाेंर गैलसेफें पुरान रिटअनुसारके प्रक्रिया जो हमार गाउँक रक्षा हुइटि बा कना विस्वास फें आम्हिन पलि बा । आब टोल विकास संस्था कैक हमार समुडायक विकास कर्ना काम हुइलसफें हमार पुरान सँस्कति ओ परम्परा हमार समुडाय आब सम अस्तिवम बा कना बाट आबक पुस्टा बुझ पर्ना जरुरी बा । उहमार याकार महत्व आबफें ओत्रह बा काल फें याकर महत्व पला रहि ।

हरेक थारु गाउँम महाटाँवा बन्ना, डेउठन्वाँ बनैना चलन पलि बा । इ डेउठन्वँक कारणसे हमार गाउँ चलल बा हमार सामुहिक बन्धनम बाँढगैल बाटि । गाउँम भ्वाज विवाह, हुइबेर डुलहा बर्छिलेक डेउठन्वाँ घुम्क बराट जैना कर्ठ । यि करबेर हमार डेंउटा हमार रक्षा कर्ठ कना विस्वास रठा । व्यक्तिगत, समुदायिक ओ सरकार पक्षसे यि सँस्कुति ह बाचय पर्ना जरुरी बा । हमार कला, सँस्कृति, पहिचान ओ चालचलन ह बाचय पर्ना जरुरी बा ।

सरक्षण कसिक कर स्याकजाइ ?
धर्म, सँस्कृति ओ परम्परा कलक पुस्टा हस्तान्तरण हुइटि जैना चिज हो । असिक पुस्तान्तरण हुइबेर कुछकुछम बड्लाव अइना फें स्वाभाविक फें हो । हमार थारु सँस्कृति पुस्तान्तरण हुइबेर ढ्यार चलन बड्लैटि ओ हेरैटि आइल फें बा । बाजेक पालम, बाबक पालम चल्टि अइलक चलन ह हमार पालम कसिक बेल्सना ओ अइना पुस्टाह कसिक हस्तान्तरण कर्ना हो ? यि बाट ह गहिरक स्वाच पर्ना जरुरी बा । हमार चालचलन ह कसिक बचैना कैक हम्र व्यक्तिगत, पारिवारि ओ सामुदायिक प्रयाससे ढ्यार काम कर सेक्ठी कलसे राज्यक तर्फसेफें असिन सँस्कतिक संरक्षणम ध्यान डिह पर्ना डेख परट ।

ढ्यार गाउँम महटाँवा प्रथा ओ डेउठन्वाँ आझकाल पला रलसेफें याकर संरक्षण निकर्लसे आघक डिनम हेरैटि जैना डेख परट । हमार पुर्खाओनसे चल्लक चलनह हमार पुस्टाम बेल्सक लाग याकर इतिहास, महत्व ओ सँस्कृतिसे जोरगैल हमार जिन्गीक बारेम जानकारी डेना जरुरी बा । आपन घरपरिवारम यि ओ असिन चलनक बारेम ख्याल कर्ना, गाउँक कचेहरी बैसबेर असिन चलनक बारेम छलफल कर्ना ओ संरक्षण सामुहिक योजना बनाक काम कर्ना जरुरी बा । आम्हिन कना हो कलसे गाउँक पुरान जन्ना बुझना मनैन्से याकर बारेम जानकारी लेना ओ गाउँक अगुवन परिचालन कर पर्ना जरुरी बा । ओस्टहक राज्यक तर्फसेफें असिन सँस्कृतिक संरक्षणके लाग बिसेस कार्यक्रम अन्ना, पैसा छुट्टइना काम कर पर्ना जरुरी बा । राज्यसे पुर्खासे चल्टि अइलक असिन सामाजिक चलन ह कानुनी मान्यता डेना ओ सँस्थागट कर पर्ना फें जरुरी बा ।

निम्टावन
हमार परिचान बा ट हम्र बाटि । हमार सँस्कृति बा ट हम्र बाटि । बिना सँस्कृतिक, बिना सभ्यतक का मनै का पस । उहमार हमार पहिचान, सभ्यता, चालचलन ,रीतिरिवाज, धर्म सँस्कृतिह बाचय पर्ना ढ्यार आवस्यक बा । डेबिडेउटनसे ज्वारल हमार जिन्गी ओ डेउठन्वाँमसे ज्वारल हमार थारु गाउँह मजा बनाइ । आपन जान्ल रीतिरिवाज, सँस्कृति ओ नाचगानक बारेम और जहन सिखाइ, नि जानल रीतिरिवाजक् बारेम जन्ना मनैनसे पुछ्ना अ‍े सिख्ना कोसिस करि । अप्न जोन ठाउँमसे ज्या योगडान कर सेक्बि उह करि । तर जरुर करि अपन भासा,साहित्य ओ संस्कृतिके संरक्षण । जय गुर्बाबा ।

कृष्ण समर्पण
दाङ

डेउठन्वाँ थारु समुदायके एक पहिचान

कृष्ण समर्पण