‘साहित्य मनैन जिवाइ सिखाइठ’

सोम डेमनडौरा
१७ बैशाख २०८०, आईतवार
‘साहित्य मनैन जिवाइ सिखाइठ’

‘साहित्य मनैन जिवाइ सिखाइठ’

बर्दिया जिल्लाके राजापुर नगरपालिका वडा नम्बर २ जोतपुरके युवा पुस्ताके साहित्यकार सोम डेमनडौरा, एक सशक्त आख्यानकार हुइँट् । उहाँ डाइ बुधनी चौधरी ओ बाबा ठाकुरराम चौधरीके कोखसे २०३७ माघ १४ (२७ जनवरी १९८१) गते इ ढर्टिमे गोरा टेक्लैं । उहाँक सौंस्याटल मन कथा संग्रह २०७४, कहिडेऊ गुर्बाबा संयुक्त गजल संग्रह २०६२, डिउली संयुक्त गजल संग्रह २०७१ लगायत थारु भाासक् पोस्टा प्रकाशित हुइल बटिन । छोट्टेसे साहित्य, संगीतमे रुचि रहल डेमनडौराके गजल, मुक्तक, कथा, संस्मरण, आधुनिककथा ओ मेरमेरिक लेख रचना टमान पत्रपत्रिकामे प्रकाशित हुइटि आइल बटिन । उहाँ ग्रामीण विकास विषयमे स्नातकोत्तर शिक्षा कर्ले बटैं ।

जंग्रार साहित्यिक बखेरी नेपालके केन्द्रिय अध्यक्ष होके अब्बे थारु साहित्यिक क्षेत्रमे ढेर काम करटि आइल बटैं । उहाँ हरेक ठाउँमे हुइटि आइल साहित्यिक कार्यक्रमके लाग एक होनहार, जुझारु, बल्गर ओ डरगर साहित्यिक ढुरखँम्भा फेन हुइटैं । उहाँके थारु भासा साहित्यिक क्षेत्रमे बहुट ढेर योगदान करले बटैं । इहे क्रममे साहित्यिक विषयमे केन्द्रित होके पत्रकार÷साहित्यकार सागर कुस्मीसे करल छोटमिठ बातचित यहाँ प्रस्तुत कैल बा ।

१.साहित्यिक उँकुवारभेंटमे अपनेहे मैगर स्वागत बा !
धन्यवाद अप्न हुकन् ।

२.साहित्य सिर्जनाके यात्रा कैसिन चलटि बा ?
आस्काल् ठनिक ढिमढिम हुइल बा । पैल्ह जौन मेरिक रफ्टार रह, आस्काल घटल बा । पैल्ह गजल खोब लिख्जाए । लिख्ना फें कारण रह । नेपालगन्जम हरेक मैन्हाँ साहित्यिक श्रृंखला चल । ओम्न सुनाइक लाग लिख्जाए । ओसिहँक मै रेडियो कार्यक्रम चलैना हुइलक ओर्से फें आपन रचना बाचन करक लाग लिखुँ । आस्काल् फाटफुट बट्कोही लिख्ठुँ । लिखक लाग कार्यक्रम हुइना जुरुरि रहठ कनाहस लागठ ।

३.साहित्यप्रतिके आकर्षण कैसिक सुरु हुइल ?
किताबिम रहल कविता व कथा महिका पहिलहँसे मन पर । बारम्बार परहुँ । लयात्मक कविता आउर मन पर । हाइ स्कुल पर्ह ब्याला रेडियो नेपाल क्षेत्रीय प्रशारण सुर्खेतसे हमार पहुरा कना थारु भासक कार्यक्रम आए । विन्तिराम महतो चलाइँठ् उ कार्यक्रम । एक्को निछुटाक सुनु । पाछ बेससे सञ्चालन कैगिलक ख्याल कार्यक्रम आए । ओम्न कविता जुझिकजुझा ह्वाए । मै फें पठैनु । म्वाँर रचना एकचो पहिल व अउर चो टिस्रा हुइल् रह । टब से आउर लिख्ना मन लाग लागल ।

४.साहित्यप्रति अपन धारणा बटा डि ना ?
हम्र जौन समाज व संस्कारम जर्मठि, बहर्ठि, जस्टक खैठि लगैठि व जस्ट बा वस्टहँक उहचिजहँ कौनो शैलि मार्फट बटाजाइठ कलसे ऊ साहित्य हो कनाहस लागठ । खास कैक समाज व संसारप्रतिक म्वाँर अनुभूतिहँ कलात्मक ढंगले मै मौखिक या लिखित बेल्सम कलसे उ साहित्य बन पुगठ । उ शैलिक लक कविता, गजल, मुक्तक, कन्हि, आहान, उखान टुक्का, बट्कोही, गीता या उपन्यास हुइ स्याकठ ।
साहित्य मनैन जिवाइ सिखाइठ । समाजक सक्कु मेरिक अनुभवहँ जान सिखाइठ । केक्रो भिट्टर रहल पिरा, रिस, दुख, खुसीहँ व्यक्त कर सिखाइठ ।

५.थारु भाषा साहित्य ओ साहित्यकारनके भविष्य कैसिन डेख्ठी ?
भविष्य सक्कुन्हँक रहठ जे भविष्य ड्खाख चहठ । जबटक कौनो फें समुदायक अस्तित्व रहठ टबटक उ समुदायक साहित्य पलिरहठ । हमार आपन लोक साहित्यहँ कैयो माध्यमसे बचाइ भिरल बाटि । यि बरा फोहि लग्टिक काम हो । हरेक साल कैजिना राष्ट्रिय थारु साहित्य सम्मेलनम साहित्यकारनक खन्गर सहभागिता व पोस्टा प्रकाशनसे हमार थारु साहित्य जनगर हुइटि बा कना महशुस कराइठ ।

६.जंग्रार जैसिन साहित्यिक संस्थाहे कैसिक हेरटी ? अपन काममे व्यस्त होके फेन साहित्यके सेवा फेन करटि ओ घर परिवार इ कैसिक समय मिलैठी ?
जंग्रार साहित्यिक बखेरी थारु साहित्यक इतिहासम उत्तर आधुनिक कालक सबसे खन्गर अभियान चलुइया संस्था हो कना महि विश्वास बा । यि संस्था २०६८ सालम स्थापना हुइल पाछ थरुहटक सवाल, ग्रामिण बस्तिम राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक व सांस्कृतिक जनचेतना फैलाइक लाग गाउँगाउँ ठाउँठाउँम साहित्यिक कार्यक्रमक आयोजना करल । थारु साहित्यहँ विश्वस्तरसम लैजाइक लाग विदेशम रहल युवा साहित्यककारन संगठिट बनाइल । हुँकहन थारु साहित्य लेखन मार्फत थारु भासा, साहित्य, संस्कृतिक, संरक्षण व संवद्र्धन कर परठ कैक सिखाइल । सै हजारौं युवावन थारु साहित्यक सेवा व विकासक लाग टयार हुइल । आब्ब यि संस्था थारु लेखक संघसे कैजिना राष्ट्रिय थारु साहित्य सम्मेलनक एकठो मजबुत खम्भक रुपम काम कर्टि बा ।

व्यस्त हुइना, साहित्य सेवा कर्ना व घर परिवारहँ समय मिलैना कैक अल्गअल्ग कैक ह्यार निसेक्जाइठ । परिवारक लाग व्यस्तता व यि व्यस्तताहँ सन्टैना बनैना कलक साहित्य एकठो माध्यम हो । साहित्य लिखबेर परिवार अभिन्न अंग हो । ओसहँक यि जुनीम काम कर्ना मनै व्यस्त जो रठ । जे काम करठ स्वभाविक रुपम वाकर अनुभव ज्याडा रहठ । ज्याकर अनुभव ज्याडा रहि उ स्वभाविक रुपम साहित्यक खुराक ज्याडा पाइ । बाट वट्र हो कि आपन ठे रहल सिर्जना पन्नम उटर्ना कि निउटर्ना । जे उटारठ सुनाइठ ट आघ बहर जाइठ । जे मन भिट्टर केल लेल रहठ, वाकर सँग चला जाइठ ।

७.साहित्यहे गुड्गर बनाइक लाग का करे परि जैसिन लागठ ?
हमार सबसे कमजोर बानी कलक पहर्ना बानी निहो । आपन सिरजाइल रचना फें डोबारा निपहर्बो । नेपालीभासि साहित्यकारनक अट्रा ठुन्याँर ठुन्याँर किटाब निक्रल बा हम्र बहुट कम पहर्ठी । जब हम्र केक्रो लिखल साहित्य निपहर्बी कलसे आपन लिखाइक स्तर पटा निपैबी । हुँकन्हँक साहित्ये हम्र सिखाइ बनाइ निसेक्बी । विश्वस्तरक साहित्य ट डुरिक बाट हो ।

उहमार हम्र हमार साहित्य व साहित्यकारन आभिन गुड्गर बनाइक लाग पठन संस्कृति विकास हुइना मेरिक अभियान चलैना जरुरी बा । समालोचना लेखन व समीक्षा कर्ना मेरिक अभ्यास कर्ना जरुरी बा । बरा बरा कार्यक्रम केल नाइ बगर्वा कार्यक्रम चलैना जरुरी बा । युवा साहित्यकारन सुन्ना सुनैना मेरिक माहोल बनैना जरुरी बा ।

८.अब्बे अपने सोंचलहस थारु भासक पोस्टा लिखे ओ अध्ययन करे सेक्ले बटि ?
निसेक्ल हुइटुँ । कबुकाल वातावरण फें चाहठ कनाहस लागठ । थारु पोस्टा मै सकभर पहर्ना कोशिस करठुँ विशेष कैक बट्कोही, उपन्यास, संस्कृति सम्बन्धी, पुरन्याँ गीतबाँस अध्ययन कर्ना रुचैठुँ ।

९.कृति प्रकाशनओर फेन ध्यान कठ्ठेक गैल बा ?
एकठो निकार्क चिमचाम बटुँ आस्काल् । लिखाइ घट्लक ओर्से संख्या पुग्ना ढौढौ बा । टभु फें पोस्टा प्रकाशन जरुर हुइ ।

१०.अपनेहे साहित्य लिख्ना प्रेरणा डेना तत्व का का हो ?
बस असहँ कबुकाल न्याँग घुमबेर मन छुना घटना डेख डर्बो । केक्रो बाट सुन्डर्बो । यिहिँका लिख डारुँ कना लागठ । जवान रहल ब्याला मैयाँ प्रेमक बारेम लिख्नास केल लाग । आस्काल् सामाजिक विसंगति, राज्यसे पैलक उत्पीडन, पिछ्रल वर्गक समस्या महिका लिख्ना प्रेरणा डिहठ । ओसहँक अग्रजन व संघर्यन कौनो किटाब लिख्ठ या केक्रो मजा किटाब पहर्बो ट लिख्नास लागठ ।

११.साहित्य ओ जीवन बिचके सम्बन्धबारे अपन विचार बटा डि ना ?
यि संसारम जरम पाइल पाछ हरेक मनै कौनो ना कौना टरिकाले जियल रठ । हुँकहन मुव फें पर्ठिन् । फरक अट्र किउ आपन जिन्गीह शानदार बनाइठ ट किउ वजनदार । किउ घुटघुटक जियठ ट किउ सुटसुटक । केक्रो जिन्गी हाँसीखुसी ज्याडा ट केक्रो जिन्गीक दुखपीरा ढ्यार । यि ट मनैन्हँक क्षमता, सिप, कला व ज्ञानम भर पर्ना चिज हो । जीवन व साहित्य एक्क निहो । जीवनक भोगाइ साहित्य बन पुगठ । टर साहित्य जीवन निहो । साहित्य साधन जसिन हो । यिहिँका अप्न जसिहँक बेल्सबी ओसिहँक याकर प्रतिफल पैबी । साहित्यम रहल खुराक अन्सार हम्र आपन व्यवहार परिवर्तन कर खोज्ठि । कबु पस्टैठि, कबु रुइठि । कौनो पात्रक उप्पर सोगैठी व उह अन्सार सान्त्वना डेठी । कबु महाजोर डिक्यैठि व उहिँका बडल्ना डगर खोज्ठी ।

जीवनक भोगाइ, अनुभव, समय, चाल, गति, बुझाइहँ साहित्यमार्फट कठि हम्र । आपन विचार अउर जहन सुनैठि हम्र । उहमार जीवन व साहित्यक बिचम सम्बन्धकना स्वभाविक हो ।

१२.ओरौनीमे कुछ कहही पर्नाा बात छुटल बा कि ?
अप्न बर्दिया अइठि कौन कोन्वम भुला जैठि यिह छुटल लागठ । ज्या ज्या पुछ्ली बटाइलह लागल । थारु साहित्यक विकासम अप्नक पौलि कब्बु ना मिच्छाए । अप्नेक कलमक मसि कबु ना ओराए । अप्नेक जाँगर सड्डभर टौगर रह । यिह शुभकामना सहित धन्यवाद बा ।

‘साहित्य मनैन जिवाइ सिखाइठ’

सोम डेमनडौरा