कथाः टर्नि

शेखर दहित
२५ बैशाख २०८०, सोमबार
कथाः टर्नि

कथाः टर्नि

और डिनसे कुछ फरक चहलपहल रह । नम्गोरान घर आठ दसठो जन्याँवन सक्बगाइठँ । किउ कपारिम परट्वा लेल ट किउ गग्रिक पानि । डखिनघरन्याँ बड्डि गिन्नेवरसे गोबरके छ्वाटाले घेर्ख गिल्वा गिज्लाए । एक्क घचि हाठ्यपालि सब जन्नि लेहंगक भेग्वा खोस्क ग्याँजग्याँज गिल्वा सानलग्ल । किउ झौहा भरभर गोबर माटिक लेवाले ढर्टि निप डट्ल, किउ भर भिटा पिरोर लग्ल ।

डोसर ओर मर्डन्के बगाल । किउ बाँसक बखार टाकट, “यि सोँझ बा, यि ठिक हुइ रै” किउ केरक घारिम यि खम्हाँ गर्ना ठिक हुइ कहँठ ।

चिन्डीबिन्डी लर्का कापिक रंगाइल पन्नासे टोरंगन बनैना ढुनिम । आमक, असोकिक पट्या छिट्वाभर भर टुरसेक्ल रहँै । गग्रिक कलस बनाइक लाग, फगुन्या लौवन्डी रंग घिँघोर मचल रह ।
घुग्घु घुग्घु एक्कघची चौकिडर्वा हर्डिक गाँठ बाट्क आगैल । डोसर ओर नम्गोर्वा बड्डा सबजहनसे काम फाँट ओ कामक खबर लेह ।

“गाँउभर हर्डिक गाँठ पुगल चौकिडर्वा भैया ?”
“नाइ काकु डान्चे नैपुग्नाहस रह, ओहर बर्घन्यासे डस बार गाँठ माङ्क बटनु ।”
बगोर्वक एक पाँजर बड्डो डर्जिवा ओ डर्जिन्या घर्या भँग्ना कर्रा । सारा भोजहा लुग्गा खटियाभर फैलाइल रह ।
घरिघरि बड्डो डर्जिवा नम्गोरन्यासे “ये किसानी अलिकति जाँड ल्याउ भन्या, काम छिटो र नाम्रो हुन्छ ।”

न ल्याउ, भैइगो, यी बड्डालाई दियो भन्या तिम्हरुको काम रुकिहाल्छ ।” ओकर जन्नी ढ्यावर पुटपुटैठिस् “यी बड्डोलाई विहान विहान कति धोक्न मन लाग्या होला ।” भट्रा मँग्ना, जुँइया रोक्ना, डर्जिवा डर्जिन्याफें बाँझ गैल ।

डर्जिवक चिरौरी सुनट सुनट मिछा गैल रही नम्गोरन्याँ । कल्टरिक एक डेक्ची ग्याँज ग्याँज सान्क जाँर घिँघोर्वा बनाडेली ।
“ल्या, आझ अट्रा नै ढोक्ब्या ट जन्ल रहिस्” भुनभुनैटी डेक्ची आघ सारडेली । जाँर डेख्टीके बड्डो डर्जिवा चोड्गर बिल्गल । चिम्स्याइल आँखिक भाँउ उप्पर सरकाइल । एक सस्सु आढा सोँख डारल भुखाइल लर्का, डाइक डुढ पिअहस् ।

जन्याँवन फें डुपहर भरिम सब घर गोब्राडर्ल । ढुपह्र्वक पँज्र केरक खम्बा गारडर्ल । रंगीबिरंगी टोरंगन छाँन्ही उप्पर बहानसेक्ल । आब बाँकी कलक गेटम झुलैना भोजहा बैनर रह । लिखन्डरान मस्टर्वा बरापु खोब मिहनेट लगाक रुवा ओ लासासे शुभ भोज चप्टाइटह । अभिन पुरा नैसिर्जल रह ।
नम्गोर्वा बड्डो कामक ओ मुहक फें डरगर रह । टेक्नी पकर्ना बेलाफें आगटाग अप्नह कामम गोचार । जिटिजिटा मर्ना, सब सुरौहा बगाल, कबिला हुकनक स्यावा सुसारक लाग, पनपिआवन्क लाग, सब पहिल फाँट सेक्लरह ।

गाउँक भन्सर्यन पहिल कब्ला सेक्ल रह, “सब जहन पुग्ना मेरसे मास मच्छि बेल्सहो, नैकि आपन लग्घक मनैन पसरा भरभर टिना चलैना । सबजहन बराबर स्यावा हुइक चाँहि ।” ओकर छोट्का लवरक भोज जो हुइस् । छोट्का डुलारु रठ, ओकर घरम आब भोज डेख्ना कलक उह केल भोज रह । “एक डिनके खान सौ डिनक बखान कठ ।” सबजहन मजासे मेजमानि कराइक लाग अर्टि लगाए ।

डुइचार ठो किसन्वन लकपक लकपक ड्वाला बनाइठँ । चारुओर बाँसक कम्चि हिरगरसे बहन्टि रहँै । ड्वालाम माला बहन्ना लवन्डिन्क सस्सा नैहुइटहिन । वरपार हिरोहिरोनिनके फाँेटुम माँर लगा लगा चप्टैना ढुनम रहँै । आपन मन पर्नापर्ना फोँटु ड्वालक गिन्वरसे चप्टाक झकरमकर पर्ल रहँै ।

फगुवा आपन गोचन बराट जाइकलाग गोचर्ल रह । गाउँभरिक ठँर्यन बराट जैना हौसल रहँै । किहिकिहि रोकसेकी । मै फें जैम, कटीकटी डुइ कट्ठहि लहर््या टिस्लाहुर होगैल । आगआग ड्वाला बोक्ल डोलवोक्वा छुनछुन टेक्नी बजैटी पुट्ठा खिउलैटी टिर्र्रटिर टिर्रटिर जाइँठ । पाछपाछ कुँइचिर कुँइचिर कट्ठहि लहर््या ढुसढुस भँैसन पारँठ । आगक लहर््यम ढोँढोँ पोँपोँ फें बहन्ल रहैँ । हुरडुस हुरडुस ढुर खोब उराउरा बरट्यन नाँचट ।

महिना पाखक सामाजामा, थारु रिट्भाँट अन्सार भोज निप्टल । भोजिन्ह्या, नढेर्या, भन्सर्या डानडस्नाले बिडाइ हुइल । डुल्हिक गोज्नौर ओ पैलग्वा रुप्या पैसा, आनल ढ्यार टठ्या, खोर्या, टस्ला, भाँरावर्टन डल्हिह जुम्मा लगैल । भोजाहा सरसमान सब ठाँटबाँट लगाक सुरटार हुइल ।

सुग्घुर जोहर््या पाक फुगवक मन चौकस बिल्गिस् । गोचन खोब खिझ्याइस् “आझ राटके खटिया खोब बाजल हुइ नारै ?” किउ कहिस पुट्ठम पौला बाँढिस ट मुसन्डा जर्मि । आपन आपन पालिक ओस्री खिझ्याइस । बिचारा लाजक मार मुरि टर गारलेह । ओकर मनम का बिट्टीस ओइन का पटा । महिना पाख बिट्गैल टब्बु फें आपन बुहर््यकठे जैना हिम्मट नैजोरपाए । लुरघुसैना मन ट लागिस्, उ सोँच औरजे का कहही । मेहरचट्टा बा, कहहि कैख मन ठाम्लेह । अगुवक डेखाइल जन्नि, कब्बु ट उ डेख्ल नैरह ।

आपन मेहरिह गरुगरु गगरिक पानी भरट डेख्क उहिन सोग लागिस् । भिन्सर्य उठ्क घरअंगना, गोबर पानी काह्रट डेक्ख ओकर मन छट्पटाइस् । पाटिर पाटिर सुटिक गट्या घाल्क लौलि टर्नि मनै अट्रा नैकर्लसे फें मेरमेरिक फटरंग सुनपर्ना ।

यि सब जन्निक काम ढन्ढा डेख्क फगुवा मोहन्यइटि जाइटह । छन्डिक छन्डिक बाट मनम खेलाए । सड्ड एक एक पाटि पकर्क सुट्ना फगुवा, एक राट बहुट हिम्मट बहान्ख आपन गोसिन्याह उँक्वारभर सिमोटल । भोज कर्लक आढा बर्खा पाछ अट्रा हिम्मट जुटाइ सेक्लरह । डुनुजे लगलग करैँ । फगुवक बोलि नैफुटिस् । छाटि भट्भट करिस, कुछ कह खोज, ओकर बोलि खड्बडा जाइस ।

“मै मै ऽऽ…..” छेग्रिहस कर । बोलि लर्बराईट सुन्क, “का कहटो जे ? ऽऽ” जन्नी सुरटारसे पुछलिस् । जन्निक बोलि सुन्क मन अट्गर कराक साँस लेहल, ओ हिरगरसे आपन बैँह्यम सिमोटल । ढ्यार बेर डुनुजे चिमचाम रहँै । मुहमसे बोलि नैफुट्लसे फें ढ्यार डिन पाछ डुई मोटु एक्कम चप्टल होक सायद मनभिट्रके बाट लिरौसीसे बुझल हुइ । ढ्यार पुर्नि औँसीक पाछ उ डुइ जहन्के चाह आपन ठाँट भेटाइल रह । मोटुक ढुकढुक एकडोसरके चाल मिलाइल रह । उ राटसे फगुवाह आपन परानिसे मुहजोर अर्टि लगाइ सेक्ना हुइल रह । उ राटसे फगुवक सारा लाज सरम हेराइल रहिस । सब हडपार गैडारल रह । बलटल बोलि बट्कोहि लगाइ सेक्ना हुइल रह ।

सब डिनिक आपन डाइबाबक डुलारु फगुवा, आपन बुह्राइल डाइबाबक मैगर मैयाँसे डुरडुर हुइटि जाइटह । उ ठाउँ, आब ओकर गोसिन्यक मैयाँ लेहटहिस् । उ मोहन्यइटि जाइटह । उ ढ्यार सुसार कर । डिनभर डट्करल हुइबो कैख आपन जन्निक ग्वारा फें सुर्हाडेह । ओकर बान सन्डहा हुइटि जाइटहिस् । डाइबाबन्के अर्टि उहिन काँटाह गरिस्, कचोट्ने बोल ।

डान्चे फुर्सट हुइटि कि, उ जाल उठाक खोल्ह्वा चिटाइ पुगजाए । खिड्डीखिड्डा सब मार्क उ पहार पुगाडार । बेरि खाइबेर आपन बठाफें आपन गोसिन्यक टट्ठयम डारडेह । बुह्राइल डाइबाबन डेख्क उहिन अन्कुस लागिस । मजा अर्टिफें बंगासुन । उहिन का पटा, लर्कापर्का बर्हैना पौहर््यइना ब्याला डाइबाबा कट्रा राट जग्ल कट्ल बाट, कट्रा राट भुख्ल सुटल बाट । लर्कन्के डवाबुट्टीकक, भोजभटेर कट्रा सौँकी मुरिम बाटिन । आझ सयान हुइटिकि डाइबाबन उबड्डु करैना ।

कबुकाल कुछ मिठमाठ रलसे छावा पटोइह्यक लाग बचा डेह टब्बु फें पटोइह्या भन्याको, “यी बुहर््यक डुठा के खाइ, मै का सिहाइल बाटँु…ऽऽ” कैख टठ्यम गछ्या डेना ।

बरस डिन भिट्र छावा पटोइह्यकम आइल बडलाबसे नम्गोर्वा बड्डो चिट खाइल रह । सम्झाउँ ट ओकर बाट ओनुइया किउ नैरहिस् । निब्बर जीउसे काम कर्ना फें मुस्किल रह । कौनो सिप नैसुल्झलिस् छावा पटोइह्यक रम्टा हेर्ना ओ गारिभुँवा सहना ओइन्क बान परगैलरहिन् । सारा हाठ्यपाली पटोइह्या लैढारल रहिस् । घरक किस्नय आब छावा पटोइह्यक भरम चलटहिस् ।

बारिबिँउरम फरल खिँरा, कैठा, लरंगि बेच्लक पैसाफें आपन बाबइ डक्लाके फगुवा मांगडार । एक डु पैसा माखुर खैना फें संग्र नैपाइस् । फगुवा आपन जन्निक लाग मन्डि जाक, झुलनिया, झोबन्हा, टिक्लि गुरिया, मगमगैनी टेल, पाउडर, कजरा सब लान्डेह । जन्निक भोजाहा पाँइलग्वा ओ साँैकी खोजक ट उ नाकक फेँफी, मगौरि, कन्सेहरि, मरौरीफें बनाडेहल रह । जन्निक हर फरमाइस उ रिनढन खोजक फें पुरा कर ।

बर्खक उपार फगुवक गोँचा लाहुरसे गाउँ आइल रहिस् । भारु ओ मोरु रुप्यक पुलिन्डा लानल बाट रानपरोसम हल्ला रह । छन्डिक छन्डिक समान, ढेँग्वा जुट्टा, इटँैची भर्क ट लुग्गालट्टा बाटिस हुँ । सलिमा हेर बन्ना ट गडौरी भर भारी मुवाइल अन्ल बा हुँ । सब्से ज्याडा ट ओकर मुबाइलके बिडरंग चलल रहिस् । मेरमेरिक फोटु खिच बन्ना । रेडु फें ओम्नह, टेपरिकाट फें ओम्नह, गेम ख्याल बन्ना, भिट्टापट्राफें ओम्नह का का हो का का । फगुवक गोसिन्याँ खोब सुनैठिस् ।
आपन भट्राहे, “टुँ कब कमैबो ? ओस्ट मुवाइल हमार घर फें लिहक परि….ऽऽ ।”

मुबाइल नैरह ट फें चल्टि बा घरड्वार । हरजोट्टा मनैन का जरुरी ? कैख सम्झाइ खोजट । जन्नि सुन्ना टयार नैहुइलिस् । उप्परसे नानाभाँटि सुनाक डुइडिनसम ठुसुक गैलिस् ।

बराबरा रज्वा महरज्वन मेहरिन्के पाछ लाग्क लराइ लरल खिस्सा ट हम्र सुन्ल बाटी । उ जबानम रानी आपन माँग पुरा कराइक लाग खटोलपाट लिहैँ । मेरमेरिक लठ्गोरी ओ ओर्हा डारँै । मर्डन आपन टर लिउह्रा डारँै । उ ट मामुली फगुवाह, मनैना का घचि लागि । जन्निक आघ ओकरफें कुछ सिप नैसुझ्लिस् । घुट्ठि टेक डारल, आखिर गाउँक ठर्यनसंग हरढौहा खाक कालापहार जैना हुइल । राटभरभर ठर्वामेहर््वा लाहुर कमाइल रुप्यासे चिजबस्टो जोर्ना घरसल्ला कर्ल । मुवाइल लेहक पठ लाहुर जैनाम, सब्से पहिल ट मुबाइलक नाउँ अइनै हुइल । लुग्रीलट्टी ढर्ना एक्ठो टेनक बक्सा फे परल । ओकर जन्नि कहिस् सब लुग्गा सागहस उपरह रहट । मुसडुव्रिm काट्डेठ । भौकम सब कुचुकमुचुक ढरलसे बक्सा सहज रही । अलिक भारिनक ऐना, यी छोट एैनासे मुहकेल बिल्गट, उ ओट्ठ झुलैबी कहिस् । ढेब्रिक बाटि डारटडारट मिच्छा गैलबाटुँ, लालटेन लेबि ट कोन्टि ओजरार डेखपरि कहिस । यी झोँगिट खटियम सुटट सुटट कुब्बर पिराजाइट, छोटओट हुइलसे फे टख्ठा मिस्टर्यान्से बनाइक परि, बेन्सुक मै घर डाईसे रुवा माङ्गक लौवा गुड्रि भरैम । ओइन्क घरसल्ला करठ करठ झनाझन मुरगि बोल लग्ल । एक घचिम फगुवक गोसिन्या उठ गैलिस, पानि ओ गोबर काह्र ।

फगुवा ढ्यार सप्ना बिटोर्क गाँउ छोर्ल रह । भर्खरिक लौझि, टर्नि जोहर््या छोर्क अइना मन ट फिटिक्क नैरहिस् । मनक पिरा डबाक उ परडेस लागल रह । आपन जन्निक फरमाइस पुरा करकलाग । डिनभर डेसि ठेक्डारिनके गाँरिभुवा सहटि ओकर डिन कट्टि रहिस् । कबु कबु काम कर्टि कर्टि एक फाल्या कौवा जाए । आपन जन्निकसंग बिटाइल उ डिन । उप्परसे माडर…ऽऽ गारी सुन्क चेट खुलिस् । मन भोहर करैल, कामम लागल रह । सड्ड सँझ्याक सुटबेर ओकर आँखक चिप्रा कट्कटा जाइस, चडरि घुमुर्क सुनुक सुनुक कर ।

घामपस्ना नकार्क कमाइल पैसा संघर्टि जाइटह । गाउँसे लौव आइल मनैनसे आपन जन्निक हाल सुन्ख मनम सन्तोख पाए । घरफें छोर्लक पुरापुर १ बरसफें होगिल रहिस । कुछ संघरियन गाउँ लौटना टयारिम रहैं । संघ गाउँ लौटलसे अभिन मुबाइल भरिक केल पैसा संगारल बा कैख मन ठाम्हलेह । राटभरर जन्निसे बनाइल घरसल्ला अन्सार ढ्यार समान जोर्ना बाकि रहिस । बरस भरके कमाहिले सलिमा हेर बन्ना मुबाइल पठाडेहल ।

गडौरी भर भारि मुबाइल पाक जन्नि खोब फुन्याइस । सायड फगुवा रहट ट, उ खुसिक बखान ओकर मुहमसे सुन्टी मजा लग्नारह । कामढन्ढा करबरबेर कानम ठेँठा मर्ल, गाना घनकैल रहिस । रानपरोस ओकर मुवाइल हेर आइस । जहोरटहोर जाइबेर डेखाइहस कर ।

बेलाबेला पैसा भराक आपन भट्रासे सहज बाट बटाइ सेक्ना हुइल । ढ्यार जस्ट फोनम उ आपन साँस ससुरुवक फटरंग बटाए ।
“टुँहार डाइ अइसिन, नम्गोर्वा बड्डो ओइसिन् ऽऽ” कह । सोरि लगाक ट कब्बु नैबोल । उहिन ट फुट्ल आँख डेख नैसेकठ, कैख चिब्लि खाए । सायड लम्मा गोरा हुइलक ओर्से हुइ सारा गाउँक मनै नम्गोर्वा कहँै, ओस्टक नम्गोराने घरक नाउँ हुइल हुइहिन । सड्डभर आपन पटोइह्यक चिब्लि ओनाइक पर्ना सिवाइ कोनौ उपाइ नैसुझिस ।

कबुकाल परडेस गैल छावासे बाटबट्कोहि, एक ड ुअँख्रा बटोइना लागिन । आपन पटोइह्याह, “छावाइ फोन ट लगाडिहस पटोइह्या ? घर छोर्लक एक बर्खा पुग्गैल । लौंरा सुखम बा कि डुखम …ऽऽ” डाइ ढ्यार सुर्टा करिस ।
पटोइह्या भन्याको सड्ड कचोट्टि बोल्ना, “मुबाइलम पैसा भरहस लागठुइ ? ओस्ट जाई फोन, नैहो पैसा .. ऽऽ” डुखम बाट कि सुखम, टुहन का चिल्वास, सुअरहस भुस भरभर टठ्यक टठ्या भाट खाइ पैटि बाटो कैख बाट छिँगटाडिह ।

कबुजबु फगुवा आपन डाइबाबनसे बाट बटाइ खोज, आपन डाइह पुछ । जन्नि ओठ्य डेख्टि डेख्टि, “उ बड्डी डस घर लसैना ट ठिक्क रठिन घर रहही… ऽऽ” कैख बाट बनालिह । पटोइह्यक सब चिब्लि सुन्क बुहर््याबुहर््वा आपन भागहँ खोब सरापँै । कौन जुगिम पाप कर्ल रहि, आझ यी डिन डेख पर्टा कैख खोब रोइँठ ।

लौव फोन, ठर्वक कमाहिसे फगुवक जन्निक बान बिगर्टि जाइटहिस । हिरिक्क मन्डि, हिरिक्क म्याला जैना बाट छावाह कैसिक सुनाउँ, कैख सुर्टम रहँै । एक घचि घरम डुल्हि नैडब्ना, घरक सारा काम ससुइया ओसर्ना । डिनभर भर फोनम महा लिस्टारसे बाझल रना । पुछ्लसे टुँहन्के छावाक फोन ट हो कह । फोन अइटि कि कोन्टिसे बाहिर निकर्क खुस्फुसाइ लाग ।

डाइक मन ट होगिल, “अरि पटोइह्या, कबुकाल छोट्का छावासे बटाइ ट डिहस…ऽऽ”
फोन काट्ख महा चुरचुर, डिक्याजाइस । “यि संकही बड्डी औरक बाट ओनाइ अइठिन ल्या कर आपन छावनसे बाट… ऽऽ”

बड्डीक आँस डन्ड्या जाइस । फोन लम्मर डाब जन्लरहट ट नम्बर मिलैने रह । आपन मनक बाट छावइ सुनैन रह । आपन घर ब्रिगटि जाइटा, सवाँर्ना बाट कर्नेरह । आपन पटोइह्यक मनोमानी, चालबान सुढारिस कहट । आब आँस गिरैना सिवाइ कुछ उपाइ नैहुइस ।

राटभर, डिनभर फोनम बाँझल रलसेफें छावक फोन हुइ कैख डाइबाबा भेल्खम रहँै । सड्ड बेरिजुन आढा राट समसम बाहिर रना पटोइह्यइ डेक्ख मिच्छा गैलरहँै । कबुकाल पटोइह्या आइल कि नाइ कैख कोन्टिम टक्लसे, आपन ठर्वाह चिब्ली जोरडेह ।

“टुँहार बाबा मोर कोन्टिम राट्क अइठ, महिन डर लागट । आपन बाबइ सम्झा डेहो ..ऽऽ” उ मुहक डरगर रह । मेरमेरिक बहाना जोरजोर चिब्लि सुनाए ।
फगुवा चिब्लि सुन्क डिक्याइल रह । रिससे चुरचुर होक, “महिन घर जाइट डे, बड्डोक टँगरी टुरडेम ऽऽ” कठ चिब्लि चिब्लक बाट टिट रहठ । आपन गोसिन्यँक बाट ओनाइट ओनाइट डाइबाबन हेर्ना लजर फिर गैल रहिस । आपन डाइबाबन फुट्ल आँख डेख नैसेक्ना हुइल रह । मजा बाटफें औँकट्यार सुन ।

आपन पटोइह्यक रम्टा डेखट डेखट बड्डो मिच्छा गैल रह । इन्ड्यासे आइल गाउँ लांैरासे, नम्गोर्वा बड्डो आपन छावइ फोन लगाइ अर्जि करल । आपन घरक सब हालखवर सुनाइल । आपन छावइ घर हाली लौट, पटोइह्यक चालिबानि ठरिक नैमजा सुन्ठि, गाउँघरिक मनै सुनैठ, कहल ।

बाबक बाट सुन्क फगुवा महाजोर ढिकगैल रह, उल्ट आपन बाबइ नैमजा मजा बाटक चोरिलगाइल । “मै नैरहल ब्याला, आपन पटोइह्याह ढँुर्ह जैना, उल्ट ओकर फटरंग मुह सिर्जाके बटैना…ऽऽ”
फगुवक बाट सुन्क बड्डोक हाँठमसे फोन गिरगैलिस । ढरढहर््यट आँस बहलग्लिस । बोलि नैफुटलिस ।

चौक चौरहम नम्गोरान टर्निक फटरंग । फगुवक जन्निक ट डिन बाटिस कहैँ । गाउँम किउ चमकढमक कर्लसे यि फें नम्गोरान टर्निकहस करठ कना टेक बनगैल रह । टब्बु फें यि सब बाट फगुवाहे के सुनाइ, आपन डाइबाबन्क बाट ट नैओनाइल ।
“फगुवा रह ट नैसप्र, अझकाल ट भटरा मरमर कमाइटिस अप्न खोब लालि कज्रा घसघस मनरख्ना भेट जाइट । ऽऽ” किउ कह मै समडिट्ठ भेटैल रहँु । किउ कह टाँग जोरजोर बटाइठ डेख्नु । गाउँम मेरमेरिक फटरंग सुनट सुनट नम्गोर्वा बड्डोबड्डीक कान पाक गैल रहिन, बाट ओनाइट ओनाइट डटकर गैल रहैँ ।

पटोइह्याह उल्टि करठ ठेक्ख नम्गोर्वा बड्डोक जिउ छनक गैलिस । आपन बुहर््याह सुनाइल । डाइबाबा जो पर्ल, हालि हालि नम्गोन्र्या पट्यम आँछट लेक गुर्वकठें गैल । बिरा हेर्क गुर्वा कुछ लाग नैहो कहल । उल्ट हस्टि कहल, “आपन पटोइह्याह मिठ्माठ खवाउ, गरुगरु बोझा नैउठाइ डेहो, कुछ नैहुइ, बिना छावक सबचिज डेउटा पुरा कर्टि बाट, हाँ..हाँ..ऽऽ अन्ढरा सप्वा कट्ल बाटिस् ।”
“बाटवाट पैही नाइ, अस्ट अस्ट बाट कर्हि….ऽ ”कैख बड्डी भनभनाइल ।

डिनपर डिन बड्डीबड्डा महा सुर्टम परगैल, कब छावा घर आइ ओ बाट फर्छाइ कैख अंग्री गनिट । ओहर टर्निक सबचिज सढागैल रहिस । आमिल ढामिल खाइक लाग लक्लकाइल रह । कप्वाभाट सब गन्ढाइल रहिस । खैटिकि वाक वाक कर्टि बाहिर निकरजाए । चुप्प चुप्प कर्कर कर्कर चुल्हक माटि चबाए । ढिरढिर ढिँर डिम्नार हुइलागल रहिस । अन्ह्वारिक रोँवा बडल गैल रहिस । घ्याँचा पाटिर हुइल रहिस । आपन ससुइयाह निम्वा खोज पठाए ।

फगुवक घरअइना डिन लग्घ आइटह । यी बाटस टर्नि सोँचम परल रह । एक डिन आपन मनरख्नाह फोन लगाक खोब रुइल । “मै डुइ जिउक हुइल बाटँु, आब टु नैलेबो ट मै मुजैम । ऽऽ”
रुइट सुन्क, पटोइह्यक पेटम औरक बच्चा सिर्जटा कैख लख कट्ल । गुर्वक कहल बाट बड्डी झलझल्ह्यट सम्झल ।
राटभर भर फोन अइना मनैयँक, अझकल फोन नैबोजठिस । कबुकाल इन्ड्यासे फगुवा फोन करठ ट, “मोर मुरि पिराइटा… ऽऽ” बहना बनाइट ओ लम्मा बाट नैकरट । फगुवा डाइह बिरा हेराइ पठाओ कहठ ।

डुटिन डिन अटर अटर बिरा हेराइ जाइठ नम्गोरिन्या बड्डी । गुर्वाफें डटकर गैल रह । एकडिन मुह फोर्क कैडेहल, “पटोइह्या ढिँर बोक्ले बाटिन, गन्ढाक भाटटिना नैखैठिन सड्ड लुगाबार बनाइ कहहिन… ऽऽ”
उ डिनसे आछट पाटिफें हेरैना हेरागैल । छ महिना, साट महिना करट करट टर्नि लच्क्या गैल । गाउँसे इन्ड्या जैना मनै फगुवाह, “टोर जन्नि ट ठुल्हाइटा रै, ढिर टिस्लार होगैल बाटिन भउजिक, बाबक भन्याको पटै नै .. ऽऽ”
खेल्वार सुन्क फगुवा महा जोर डिक्याइल रह । डबोट लेल रह, झगरा छुटुइयन्क कर्रा । सब जे गाउँक मनै एक्क ओर लागल सुन्क फगुवा हिँटल रह ।

मैगर मैयाँ कर्ना जलम जोहर्र््यकबाट किहि नै टिट लागि । उहिन एक घचि परडेस बैठ्ना मन नैलग्लिस । ठेक्डर्वासे आपन हरहिसाब लेक उ गाँउ लौटल । टिरेनके डव्बम बैठ्क खोब रुइल । राटभरभर करल घरसल्ला ओकर सबभुइ बन्गैलिस । मनम हरमेरिक बाट आइस, सोँच्क उटमुटाए । टिरेनमसे कुडुक्क ज्यान डेना, सोच नैअइलक नैहुइस, टब्बु फें आपन मन बल्गर कराके आपन पउली पछगुरा लेहल ।

डुइ राट, एक डिन पाछ, उ घर पुगल रह । घरम आपन जन्निह लच्क्याइल डेक्ख उ मुरि पकर्क बैठगैल । ढिरढिर ओकर आँखफें मुन्गैलिस् । डाइ पानि छिट्लिस टब आँख खोलल । उ डरडराइल बगोर्वमका गर्सा निकारल । हालि हालि नम्गोर्वा फगुवाह रोक गैल । निब्वर जिउ, कहाँ सेकी सयान लर्कन छँयाक । आपन जन्निक रिस, आपन बाबइ खोब घुच्याटल । घरक रुवाबासी सुन्क रानपरोस जुटगैल, हालिहालि छावाबाबक डब्निभिर्या छुटैल । आपन बाबइ खोब घेरघेराइल । पाछ पस्टा पस्टा, फगुवा खोब रुइल ।

“मै टोहन्क बाट कब्बुनै ओनैनु । ऽऽ” आपन गोसिन्यँक पाछ लाग्क मै जरजर आँढर होगैल रहुँ । जरमाइल डाइबाबन्क फें बिस्राडर्नु । डाइबाबन्क बाट ओनाइ नैसेक्ना मै बहिर होगैलरहुँ । नैमजामजा डोस लगैनु । मै आपन भग्वान डाइबाबन चिन्ह नैसेक्नु । पस्टो मान्ख मुरि खोब केँवारिम पट्कल ।

गाउँक मनै फगुवक गोसिन्यँइ ठुकठुक सरप्लिस् । आपन अट्रा मैगर साँससुसुइयइसे खाइ नैसेक्ना यी मनै हो ? यी ट पस हो….ऽ । छलछलाइ नैपुग्लिस हिरिक्क बजार, हिरिक्क म्याला जाए । भट्रक मैयाँ नैपुग्लिस । सारा घर गन्ढाँ डारल । केकर ढिँर बोक्ला बा …ऽ अस्ट अस्ट । ढ्यार जे सरप्ल टर्निह ।

“जौन हुइना होगिल फगुवा, ट्वार भागम अस्ट लिखल रह, आब काल्ह गाउँक पन्चायट निसाप छिँग्टाइ ।” खोब सम्झैलिस गाउँक मनै ।

उ डिन आपन गोस्याह, उप्पर लजर कैख ह्यार नैसेकल । फगुवासे सड्ड आँख मिलाक बाटबटैना मनै मुरि टर गार्क खोब रुइल । आपन करल गल्टिक सजाइ ज्या डेलसेफें कम हुइ, महिन माफ कैडेउ, कैख खोब अर्जि करल । उ फगुवक बन्टि रहल घर, बनाइ छोर्क भस्काडेनु, कहल । आपन करल हर गल्टिक सजाइ महिन डेउ, कह । भगवानहस साँसससुर्वाह डेहल डुखके सड्डभर महिन सराप लागि, कह । उ सुढर्ना चाह ।

राटभर फगुवक आँखिम निंन नैलग्लिस् । मनेमन ढ्यार बाट खेलाइल । आपन डिउँटाहस डाइबाबन लगाइल खस्रार बोलि, उहिँन काँटाहस गरिस । आँख टुँम्ख आपन जलमजोहर््यक उप्पर करल आसभरोसा, जन्निक खुसिक लाग परदेसम करल डुःख पिरा, ओकर आँखिम झलझल्ह्यट आइस । काल्ह पन्चायटम का निसाप कर्ठ ? भर्खर टेम्ह्री लग्टि रहल मैयाँ । जुगजुग जलमभर संग गोस्यागोसिन्याँ बन्क रना कसम ओकर डिमागक आँजरपाँजर मेररैठिस । कचरक्क एक निंन नैसुट्क भोँगल्ला बिहान होजाइठ ।

फगुवा ठरभिट्वम टाँगल झुल्वा घालट । घरसे निकर जाइट । डगरि डगरि ढ्यार बाट साँेचठ । मनै उहिन घुमघुम हेर्ठिस । उहिन खिँज्झ्याइहस लग्ठिस । मनैन्क बाटह ढ्यान नैढारट । चौकिडरान घर फरड्वाल टकाइट । गाउँक कुक्कुर भुँकठिस, आझ कुक्कुर फें उहिँन नैडेख सेकल बाट मनम खेलाइँठ । बहुट हिम्मट जुटाक चौकिडर्वा बरापुसे अर्जि करट ।

“लौवसे औरक ढिँर बोकल ट का, महिन हेर्ना लजर मोर गोसिन्यँक बडलल नैहुइस । आपन करल खिँढाम उहिन पस्टो बाटस । मोर डाइबाबन डेहल डुखके उहिँन लाज लागल बाटिस । का गलट का सहि आब ओकर याडभाउ आगैलबाटस । मोरफें गल्टि बा, जबसंग रना, संग हस्ना ब्याला उहिँन एकेली छोर्क लाहुर गँैनु । जवान जहानिहे डगर डेखाइकलाग ट मै कब्बु डाइबाबन्से सल्लाह नैलेनु । कब्बुनै ओइन्क बाट ओनइनु । फेरफेर्को घर अइटुँ ट आझ यी डिन डेख नैपर्नेरह । गल्टि सब जहनसे हुइट, सुढर्ना मौका फें डेहक परट । मै उ मौका आपन जलमजोहर््याह डेह चाहटुँ ।”

गाउँम पन्चायट, कचहरि जुटाक निसापसे कै मनैनक जिन्गि बिगर्ना हो, एक्ठो गल्टिक सजाइ, आझ सारा घरपरयार भोगक पर्ना । मै आपन घर फेर्को सँवार चाहटँु । अप्नह उँखारल घरक खँुटा फेर गारचाहटुँ । महिन मौका डेहक परल । कचहेरि, पन्चायट नाबलाउ, कैख अर्जि करल ।

चौकिडर्वा फगुवक बाट सुन्क सन्टोख मानठ, “ढ्यार मनै कचहेरि, पन्चायटम आपन रिस डेखैठाँ । खोँब उल्रठ । पाछ आपन करल बाटह जिन्गिभर पस्टैठ । पहिलसे बनाइल उ नाट, एक घचि नैलग्ठिन टुर्ना, आपन आपन बाटक अडंगरिक भरिम । आझ गाउँम टै पहिल मनै हुइस, जेकर अक्किल खुलल बा । जा भैया, आब घर ड्वार रेखडेख करिस ओ मजासे सँवारिस……ऽऽऽ।”

शेखर दहित
बर्दिया

कथाः टर्नि

शेखर दहित