पागल मनैंयाँ
यि गाउँ कैह्यासम अस्ट रहि ? बरघरिया आपन टारेम, चिरक्या आपन टारेम, लौरा, लौवर्या, टर्ना, टर्नि, बुर्हुवा सक्कु आपन टारेम बाट ट कहिया बनि यि गाउँ ?
जाट्टिक बिरजापुर गाउँम लौटनके कहल यि बाट एकडम घट लग्टिक रहट । गाउँह हेरुइया, गाउँक मनैयन बुझुइया, मनै बरघरिया आपन टालम अप्नह जाँर पिके डिनराट लरबरैटि रहट कलसे चिरक्याफें आपन सुरम कबु टास ख्यालट ट कबु जाँर पिके जहाँ पैना उह ढन्मनाइल रहठ । असिन डेख्के गाउँक मनैनकेफे सक्कुजे एकसुर्या होस्याकल रठ । टबमार लौटनके कहल बाटह सुन्के फे नैसुनलहस् कर्ठ गाउँक मनै ।
आझ लौटन और डिनसे बहुट फरक डेखाइट । टभुन लौटनके बड्लल बान वहाँ क्यु फे ड्याख निसेक्ठिस । चौटारा जहाँ गाउँक मनै सिटराइ अइठ । आझफे सक्कुजेहस सिट्राइ आस्याकल रठ । चैनार लग्ना उ चौटाराम फे काजन काहे लौटनहे आम्हिन चैनार लागल निरठिस । लौटन चौटाराम सिट्राइ आइल मनैन ह्यारट । डु टिन्ठो लर्का मिल्के टास ख्याल जाइट डेख्के, आझ चोलो रै मै फे टास ख्यालटँु, महि मिलैबो ? कैक लौटन कहट ।
ट्वारहस् पागल मनैन काकर मिलैना ? विजय ब्वालट ।
मै लौवा टास लेक आइल बाटुँ रे मिलैबो कलसे टुह्रहिन डिहम ।
बिरजु उठट नाइ नाइ पागल मनै हमारसंग रहब्या कलसे टै हम्रहिन फे पागल बनाडब्र्या । नाजान आझ कहाँसे टास ख्यालम कैक कह सिखटा ।
संग ख्यालक लाग बैठ गैलसेफे क्यु फे उहिह मिलैना चाल निडेखाइट बरु लौटनके हाँठमसे टास छिनके पख्रा पकरके ढकेल डेठिस् । चुट्टरमका ढुर झरैटि उठ्के रुनछुन मुँह करैटि लग्घुह रहलक पिपरक टर जाक बैठ जाइट लौटन ओ सुटट् हाँठक सिह्रन बनाके ।
सन्ँझ्या होस्याकल रहट । मनैनके चहलपहल रहल उ चौटाराम आब सुनसान फे होस्याकल रहट कलसे आम्हिन क्यु क्यु एक डुठो मनै केल नेंग्ठ । न्यागबेर लौटन सुटलक् पन्ज्र पन्ज्र नेंग्ठ ओ क्यु क्यु ट उहिह लाटले हुटयैठिस फें । जब जब लाटले हुटयैठिस टब टब “ऐया” कैह्क ब्वालट । उ बोलाइ ब्वालल ओ निब्वालल लौटनके लाग एक्क रठिस । वहाँ ओकर मनके पिर बुझुइया क्यु फे निरठिस । सुनसानफें हुइट जाइट, बयाल सुरसुर सुरसुर चल लागट चौटारमका पिपरक रुखुवाके पटिया फे फुर फुर करके हिल लागट । बडरि सक्कुओर छोप स्याकल रहठ । कहोरे कहोरे केल छोप्ना बचल रठिस् । अन्ढारम आउर अन्ढार बडरि छोपके बनाइठ । टभुन लौटन आपन सुरम सुटल रहठ । “ठर्याङ्ग–ठर्याङ्ग” बडरिके ठर्काइ बाहेक, बुन्डि बुन्डा कटि कटि ढुरिया ढुर्कुन पानीपंmे बर्से लागट । लौटन भिज लागट ओ मन मन स्वाँचट । कहाँ जैना हो ? केक्रो घर जाउँ कलसे लग्घु केक्रो घर फे निहो । चौटारामसे पैल्हा घर पुग्नाफें बर्का घचि लागठ । उहाँ पुगट पुगट ट जम्मा भिज जैम । यिहाँ ट एक डु बुँडा हुइलसे फें बचटँु । आब केक्रो घरम जैम कलसे फें महिन हेरुइया क्यु नि हो । यिह सोँच्टि लौटन उह चौटाराम रुखुवक आर लेटि बैठल रहठ् ।
आझ बिहन्नि चौटाराम मनै भरल बाट । हुइना ट अइसा ब्याला फें मनै खालि निहुइना चौटाराम आझ मनैनके खेल्ना रमैनासेफें एक और जहिन हेर्ना ओ चौटाराके रुखुवा घ्यारल बाट । क्यु खुसफुस खुसफुस करटा ट क्यु सटर पटर भिरके बिच्चसे निक्रटि बिचारा जारले हुइस कि का ? जम्मा ठेठ्रल बाट, कठ ।
अस्टक भिरके बिच्च भरठरि कना गाउँके ढनि निरलसेफे डान्चे डयावान मनैयाँ रहट । गाउँक सक्कुजे उहिह सम्मान करठिस । उह लौटनके लाहास ठेगान लगैना जिम्मा लेटि गाउँक मनैन कहट । यि लाहास लौटनके हो । जिहि सब्जे पागल कहिस । हमार साहारा निपाक हुइ यि चौटारामका पिपरक साहारा लिह पुगल । ओ आझ यिह चौटाराकेसंग प्रकृतिके प्यारा बनपुगल । यिहि ह हम्र हमार गाउँक रिटि टिठि पुरा कैक याकर मँुवल सरिरह डागबट्टि डिह परि । टबकेल लौटनके आत्माह सान्ति मिलहिस । लौटन एकठो मनैयाँ हो । उ मनैयाँह पागल नाउँ डिहुइया फें मनैयाँ हो, कौेनो मनैयाँ पागल बनस्याकट कलसे पागल मनैयाँ जे ?
यिह ब्यालम बरघरियाफें हट्मटैटि मनैन पाँजर लगैटि भिट्टर जाइट । आघ लौटनह ड्याखट, लौटन मुगैल घर ना ओर रलहिस ट मँुइ नि ट कैह्यासम जियल रहि । असिन पागल ट रह ।
जस्टक भिट्टर जाए ओस्टक सक्कुजे नाक बुजटि रठ, भरठरिफें ।
छपिलाल चौधरी
टीकापुर–९ बनगाउँ, कैलाली