भुँइचेप्ठा ओ निब्बर डुब्बर मनैन्क खिस्सा

शेखर दहित
२७ असार २०७८, आईतवार
भुँइचेप्ठा ओ निब्बर डुब्बर मनैन्क खिस्सा

भुँइचेप्ठा ओ निब्बर डुब्बर मनैन्क खिस्सा
खिस्सा लिखबेर मोर खिस्साम पाठ खेलुइया निब्बर डुब्बर भुँइचेप्ठा मनैन समझ्क ढयार आँस चुहैनु । ओइनक दुख बट्ठा सह नैसेक्क डिया बुटाक रुइले बाटुँ । आझ फें मोर खिस्साम पाठ खेलुइयन झलझल्यह्यँठ डेखहस् लागठ । ढ्यार जहन मै न्याय डिहाइ खोज्ल बाटँु, कुइ भर आम्हिनसम न्याय नैपइल हुइट । ओइन अन्यायम परल डेख्ख बेढप् साँसट लागठ । कैयो राट मै ओइन समझ्क अढ्कचे्र निन हुइल बा ।

२०७३ सालम मोर ‘गयर्वा बुडु’ खिस्सा संग्रह निक्रल रह । उ खिस्सा संग्रह मजा प्रतिक्रिया पाइल ओरसे लिख्ना हौसला बह्रल । उहेसे ‘गयर्वा बुडु’ खिस्सा संग्रह सिक्वेलके रुपमे अप्कि ठाँह्रा खिस्सा संग्रह निकर्ल बाटुँ । २०७७ फागुन ८ गते डेउखर लमहीमे लावा डग्गर त्रैमासिकके १२ वाँ बरसगाँठके अवसरमे हुइल कार्यक्रममसे ठाँह्रा बिक्रिबितरण सुरु कर्ल बाटुँ ।

ठाँह्रा खिस्सा संग्रह भिट्टर जम्मा १८ ठो खिस्सा बा । एकर पहिल खिस्सा बिस्टान कम्डा एक्ठो पटोह्रि लवन्डिक् यौवनक खिस्सा हो । खेट्वम काम करुया कमैयाँ बुक्रहि, हेरुइया, अखोँ¥यान्क घामपानीसे मुरि बचैना ओ सिट्रैना मजा ठाउँ हो कम्डा । जसहक् कम्डा सबजहन सिट्राइक लाग ठाउँ डेहठ ओस्टक् चम्फि नाउँ जोर्क गाँउम मेरमेरिक फटरंग सिरजैठ । आम्हिनसम् गाउँघरम ज्यादासे मेंढारुनक फटरंग बुसम लागल आगहस् हालि फैल जाइठ । ओकर असर जल्यावन कैसिक परट कना बात डेखाइल बा ।

छुटापाटि फें उमेर नैपुल अलारि लवन्डिक खिस्सा हो ज्याकर भोज आपनसे ढ्यार छिप्पल रँ¥वासे हुइठिस् । हँस्ना कुड्ना उमेरम ठरुवक् घर भोज कैख गैल, संग उठल बैठल खिस्सक् बयान मनहे एकडम कचोटट् । लवन्डी बेँर्रिम उस्टलसे फें झँस्कना, अपन बौनि डेख्क डरैना, कोन्टिम पेल नैसेक्ना जसिन अलारि डिमाकम परल असर सुन्क गुरुस् गुरुस् रिस लागठ ।

ओस्टहँक, डाइ खिस्सामफें जन्नी मनैन सेँस्गर डेखाइ खोजल बा । डाइ धर्ती हुइट, ज्यफें सहसेक्ना । जस्टे धर्तीम सरल गरल हर मेरिक फुहर सहके फें सब जिउजिन्वार मनैनक लाग खैना अन्न, बैठ्ना ठाउँ डेल बा । ओस्ट यी डाइ खिस्सामफें अपन दुख पिर सहके अपन ठरुवक् घर सवँर्ना । राटडिन ठरुवासे हेल्हा कर्वा पैना, जाँरभांग खाक मेरमेरिक बहाना बनाक जन्निन मर्ना मर्डनक चरित्र यी खिस्सम् डेखाइ खोजल बा ।

औरे खिस्सा ढुरहेरि भर, मैगर मैयाँ कर्ना ठँर्या ओ बठ्न्यावँक् हो । जस्टक, रानपरोस् गैगोट्यारसे टकरपकर परल रल्हसे फें ओह ढुरहेरिक दिन रंग अबिर लगाक रिस गुना माफ कर्ठ । गाउँ समाजम मेलमिलाप कराइठ ढुरहेरि । ओस्टक ढुरहेरि फें मैयाँ कर्ना जोरयक् मिलन कराइठ । ओइन्क मैयाँ डेख्क लालच लागठ कौनो सलिमासे कम नैहुइन ।

अप्न, हम्र फें छोट्टिमसे मेरमेरिक खिँढा कर्क बाह्रल हुइटि । जान्क नैजान्क करल उ खिँढा, सयान हुइल ब्याला सम्हजक पस्टो लागट । कुछ खिँढा समजके भिट्टरसे मन गुलगुलाक हाँसि लागठ । यि खिँढा खिस्सम् कुछ खिट्हर बातहे फें लिखल बा ।

गाँउघरम हुइना अन्ख्वार रिटभाँटह, पन्चायत खिस्साम डेखाइ खोजल बा । खासकैख, माफ नैकरबन्ना बिगार कामह फें गाँउघरम लिरौसिसे डाँरकुँरम निप्टाडेठ । पन्चायतम करल नैमजा फैसला, अकलघन्र्या जन्नि बहुट हिम्मट जुटाक पँचनसे लर्ना सोँच बनाइठ । यी खिस्सा जल्यावन बल्गर ओ अट्गर बनक लाग हौस्याइठ ।

खिस्सा संग्रह भिट्टरक ठाँह्रा खिस्साह यि खिस्सा संग्रहक् नाउँ ढारगैल बा । गयर्वा लर्कनक सड्ड गुन सिखुइया ओह गयर्वा बुडुक खिस्सा हो ठाँह्रा । ठाँह्रा खिस्साम गयर्वा बुडुक् मैगर मैया डेखाइ खोजल बा । जे आपन जिन्गिम कब्बु भोज नैकर्ल, आपन च्वाखा मैयाँ समझके बिटाडेल । आपन मैयक् लाग करल हरचाली सुप्पा, बेना, हेल्का, डिलिया सब माटिक् ग¥यम चह्रा डेठ । एकठो बियोगान्त खिस्सा हो ठाँह्रा ।

झुक्का, घरक गरँढुर्याह झुक्का बनाक लिखल खिस्सा हो । जसहँक लडिया नाँघकलाग घटोरिया सिपार हुइपरठ, ओसहँक घर चलाइक लाग गँरढुरिया । घर चलाइक लाग ट बुड्ढ्यार किसन्वाँ चाहठ्, सारा डेस्डुन्याँ हँक्ना गँरढुरिया कैसिन रहक चाहिँ ? कना बातम, खिस्सा परहुइयनक जरुर डिमाक ढिकाइठ । एक्ठो जन्गर घरक राजनीतिक आँजर पाँजर लिखल खिस्सा हो झुक्का ।

जुग बडल गइल, ढ्यार मनै खह्रक घरम टिन छवाँ डर्ठ । बिज्लीक लाइन घरम जगमगा जैठिन । भुँइचेप्ठा मनैनक डसा सड्डभर ओस्टह । आझ फें हुक्र मट्टिटेल्हा डिया बर्ठ । बर्खाबुन्डिम कपार बचाइकलाग चुहुना ठाउँम परोट्वा डोस्ठ । एक टिक्या डवाबुट्टीक लाग टर्सठ । सोगलग्टिक जिन्गीक भोगाईह लिरौसीसे डेखाइ खोजल बा भोक्टा खिस्साम ।

गल्टि सबजहनसे हुइठ । खासकैख जानजान्क करल गल्टि, जिन्गिभर समझ्क पस्टो लागठ । हमार करल खिँढासे और मनैन कसिन डुखपिर पर्ठिन । उ हम्र कब्बु ना सोँच्ठी ना ट मटलब कर्ठि । द्वन्द्व सम्बेदनशिलताह पस्टो खिस्साम महा मल्लारसे लिखलबा ।

भर्खरिक लौलि भ्वजहि जन्निह छोर्क, कालापहार कमाइ गइल एक्ठो परडेसिक खिस्सा हो टर्नि । आपन जलमजोहर््यक मन भरकलाग, संग मिल्क छोटछोट डेखल सपना पुरा करकलाग उ इन्ड्या जाइठ् । जन्निकलाग मुबाइल लेहक लाग राटडिन आनक डेसम पस्ना चुहाइठँ । भर्टिरहल बैँस, ठरुवकसंग खैना, लगैना, उल्रना, ब्याला आपन जवानि टर्नि और जहनसे बाँटठ् । उ उमेर जब अलग हुइबो ट डिनगनक बिटाइल उ अट्पटावन लग्ना, बातक् महा लिस्टारसे बखान करल बा ।

डज्र्यान कान्छक् लिखल कागठ् चिन्हँक लाग, भैली खेल्क कमाइल पैंसा बातक्लाग करल कोसिस ओ एक्ठो छेग्रौहा भेँरौहक खिस्सा हो करिया अच्छर । उ लिखल अच्छरह चिम्टनक पहाँटहस डेखट, टेँर्हिबाङ अच्छर कुज्बुजाइठ, चाल करल पटा पाइठ । जिन्गिक जोर घटाउ करक लाग अच्छर चिहिन्ना जरुरि बा, कना अर्टि यि खिस्साम नुकल बा ।

आपन बाजुम बिश्वास कर्ना धर्तीपुजक मेहनेटी किसानन्क खिस्सा हो बरघरियक् ह्याँगा । एक बर्खा, बडरि नैअइलक ओर्से किसान ढ्यार समस्यासे जुझ्ठ । बुइल ब्यार सब हर्ड्यार होजैठिन्, खेट्वा डरार चिरिकजैठिन । पुर्खासे मन्टिअइलक रिँटभाट मेरमेरिक खिँढा कर्ठ । गैया बेहर्ना, मेघा लोटना सब मेरिक उपाइ लगैठ टब्बु फें धर्तिम जल नैगिरठ । कुछ किसान सोँच बिमारसे धर्ति छोरल बातम् डुख लागठ् । गाउँक मनै कामक खोजिम कालापहार चलजैठ, गाउँम डुखबिमार परलम हाँठ्लग्ना मनै नैजुहैठ यि बातसे आँस आइठ ।

समयसे बल्गर कुइ नैरहठ कना बातह करोट खिस्साम डेखाइ खोजल बा । सालोसालसे गरिब, डुख्यारि मनैन गाउँक जिम्डरवान आपन गुलाम कसिक बनाइठ । १० बर्सके सशस्त्र जनयुद्ध पाछ मनैनम आइल बडलाव, आपन हक अधिकारक बारेम बोल सेक्ना बाट बहुट मसिनसे कह खोजल बा । गाँउक गरिबदुखी मनै कसिक जिम्डरवन आपन पउलिक टर डब्ल रहैँ । १० बर्सक भिट्टर डेख्टि डेख्टि गाउँ कसिक करोट लेहल बात मनह ढ्याँसठ ।

छोटिम हम्र ढ्यार जस्ट भुटहा खिस्सा सुन्क बाह्रल हुइ । भुटनक खिस्सा सुनबेर और छन्डिक मजा फें लग्ना ओ ड्वासरवर डर । बुह्रपुरान मनै आपन नाट्नटिन्यन आपनठें रहल ज्ञानगुन, सिप, आपन जिन्गिम भोगल डुखपिर या पहार खँडलक उ डिन सब खिस्सा बनाक सुनैना चलन महापुरान हो । पुरान पिँढि लावा पुस्टाह आपन करल मेरमेरिक खिँढा सुनाक चोड्गर करैना, जिन्गिम सिखल चिज सिखैना मजा फें हो टब्बु फें छोट लर्कापर्कानक डिमागम भुटहा खिस्साक असर कैसिक परट ? गर¥यक कम्रा खिस्साम डेखाइ खोजल बा । यि खिस्सम पहिचानक बातह महा मल्लारसे उठाइ खोजल बा ।

फगुवा बुबाक खिस्सा हो रौना । आपन जबानम करल रौनाक पाठ, सड्डक लाग रौना बनाडेलिन हुँकार घरपर्यार । रौनाक भिट्टरक मजागुन सड्डकलाग डबगैलिन् । आझ आपन निब्बर जिउ लेक अलगट्ट झोँप्रिम बेसाहारा जिन्गिक डिन गन्टि बैठ्ल बात । आपन घरपर्यारहे हेलाहा हुइल बात । गाँउघरिम बेसहारा मर्डनक बहुट बाट, जेकर घरपर्यार, छावा पटोइह्या, नाटनटकुर सब रटिरटि फे उप्टल बाट । रौना, सब बेसहारा मर्डनक खिस्सा हो ।

दङल्याक उपार भौरा टप्पाक खिस्सा डेसाहुर सत्य कथा हो । धर्तिपुत्र थारु बाघ, भालसे लरलर बन्वा बन्टरी फाँरक चाँक्कर फँट्वा बनाइल लवलपुरक कठरिया जातनक इतिहास बोकल खिस्सा हो । फँटवम पानी चटारक लाग मोहरा खोड्क भौंराटप्पा मल्गर बनाइल खिस्सा हो । अन्नबाली, रब्बिपाटह फरगर कराइकलाग भारतसे नोनिया लान्क फें बुहर््या कुल्वा खोँडाइल कहानी हो डेसाहुर । संघीयताक अभ्यास ट थारु जातनम बहुट पहिलसे चलल रह । आपन मौजा चलाइक लाग आपन कानुन अप्नह बनाइठ । डाँरकुर, पन्कर, बेड्बेगारी, डेसाहुर जैना एक्ठो संघीयताक उदाहरन फें डेखाइ खोजल बा ।

एकठो दानवीर रज्वक खिस्सासे जोर्क बनाइल यि संग्रहक ओरौनी खिस्सा हो खटोलपाट । खास कैख यि खिस्साम मनैमनै बिच्चम करल छुटअछुट, उँचनिँच, धनि गरिबक बिच्च परल खोल्टि कसिक भाँठ सेक्जाई कना बाट महामहिनसे कह खोजल बा । जे ट हमार हँस्या, फर्हवा, हरजुवा बनाइठ, उहिन लोहरा कैख भिट्टर पैठ नैडेना । मन्दिर भिट्टरक घण्टा, टिर्सुल, गजुर बनुइया उह लोहरा आझफें भगन्वक पौली छुअ नैपठ । यस्ट बातक आँजरपाँजर खिस्सा लिखल बा । खासकैख मानव स्यावाह बहुट मजासे बयान कर्क, छुटअछुटक भुट्वा भगाइ खोजल बा ।

अन्टम, यकर भिट्टर रहल खिस्सा ढ्यार जसिन म्वार बाबा भिखुसे बाटचिट कर्क जरमल हो । कबु सुख ट कबु दुख, बाबक जिन्गीक भोगाइ खिस्सा बनाक खोब सुन्ल बाटुँ । बाबक् सुनाइल बहुट धार्मिक खिस्सा ट आम्हिन लिख छुटल बा । मोर बाबक बट्वाइले अट्रा ढ्यार खिस्सा बन सेकठ कलसे अपनेनके फें बहुट ढ्यार खिस्सा जरमाइ सेक्ठि । मने पुर्खनके संगत जरुर करि । ओ, सबसे महिन बात लिखक लग कलम, कापी ट जरुर उठाइ ।
शेखर दहित
बढैयाताल बर्दिया

भुँइचेप्ठा ओ निब्बर डुब्बर मनैन्क खिस्सा

शेखर दहित