डाइक् सम्झना

हम्रे सक्कु जाने अक्के डाडुभैया, दिदी, बहिनियाँ हुइटी । जातजाति फरक फरक रलसेफे हमार सुखदुःख सक्कुहुनके आइठ । सुखदुःखके दिन अइलसे हम्रे हतार नैकरक् परठ । कोइ दुखी जिवन बिटाइटा कलसे औरे जहन डेख्के हाँसे नैपरठ । ओहेमारे आझ मै अपन एक्ठो अवस्था महि जन्माइलसमके बट्कुही कह जाइटँु । जब हमार डाइ जन्म डेली, हुरकैली, बर्हैली पौंर्हली लिखैली ओ जाके पराइ घर पठाके जिम्मेवारी फेन पुरा कर्ली ।

डाइ टोहाँर गर्भ अवस्थासे लेके अपन ज्यान डेक जन्माइल बेरसम् और घर पठाइ बेरसम कत्रा भारी पिडा, दुःख कष्ट सहके रहल हुइबो । टुहिनहे समझके डाइ डाइ कना हो कलसे टोहाँरठे लगैना लुग्गा नैरहल हुइ । फाटल गोनियाँ चोलिया पेहल हुइबो । डैनाहा झुल्वा घालल् हुइबो । पाटिर झिंझर गटिया पारल हुइबो । घरमे खैना नैरहल ह्ुइ । डरियँक् भात बाँटबाँटके खाइल हुइबो । टिनाटावन नैरहल हुइ खुडिक् कपुवा सिन्किक् झोर खाइल हुइबो । मिठमिठ खैनास लागल हुइ मिठ चिज फेन खाइ नैपाइल हुइबो । रोटी भात खैनास लागल हुइ । गुलरियक् फारा, मकैक् ढुट्टक ढिकरी पकाके खाइल हुइबो ।

गर्भ रहलमे फलफुल खैठैं । काइल काइल टिना खैठैं कना पटा नैपाइल हुइबो । आनक् घर कमलहरी बनके भाँरा मिस्के, गारी भुवा सहके दिन कटाइल हुइबो, भुँख्ले रात बिटाइल हुइबो । मरुवा खाइल हुइबो । पिटुवा खाइल हुइबो । डारुजाँर खाइल हुइबो । महिहे बचाइक लाग अपन हाँठले छेकल हुइबो । जारम् जार नैमानल हुइबो । घामम् घाम नैमानल हुइबो । बर्खम् पानी नैमानल हुइबो । बिना चप्पलके खाली गोरा नेगल हुइबो । ठेस लागल हुइ गोरक् अंग्रीमसे खुनके धारा बहल हुइ । बर्खा परल हुइ छाता नैरहल हुइ । बर्साठी नैरहल हुइ । बनुवाँ पटिया, बाँसक् लठ्ठीम् छत्री बनाके बर्खा कटाइल हुइबो । गर्भ मन डाइ भारी काम नैकर्ठ कना बुझल नैरहल हुइबो । गग्रंीक गग्रीक पानी भरल हुइबो । आधा रातसे ढेकी कुटल हुइबो । छिटुवा भरभरके मकैक् डँरिया पिसल हुइबो । खैना सुख नैरहल हुइ । सुट्ना सुख नैरहल हुइ । भिन्सारे हुइल हुइ खैना, पिना पकाइल हुइबो । गोबर पानी कार्हल हुइबो । अंगना बहरी बार्हल हुइबो । मुर्गी चिंगना हेरल हुइबो । छेग्री भेंरी डोरल हुइबो । सुवर माकर डारल हुइबो । अत्रा ढिउर काम कैके फेन कलुवा, मिझनी उठाइल हुइबो । छिटुवा भर खैना लेके खेटुवामे गइल हुइबो, ढिल हुइल हुइ टे घरके मनैनसे गारी भुवा पाइल हुइबो डाइ ।

जब डाइ टुँ गर्भ रहल हुइबो टे अस्पताल नैरहल हुइ । स्वास्थ्य जाँच नैकराइल हुइबो । जब मै जन्म लागल हुइम टे टुहिन गर्भके व्यथा लागल हुइ । टुँ रातभर दिनभर छट्फटाइल हुइबो । लग्ग अस्पताल नैरहल हुइ, गारी, मोटर नैरहल हुइ । अस्पताल लैजैना पैसा नैरहल हुइ । ऋण सापत पैंसा मागल हुइबो । पैसा नैमिलल् हुइ । गुरुवा, बैडवा बलाके नानल हुइबो । आछट पाटि हेरैना चाउर नैरहल रहल हुइ । खुनके धारा बगल हुइ । जिभरके छट्फटाइल हुइबो । अपन ओ अपन पेटके बच्चाके ज्यान आढा डगरीमन गुमाइल हुइबो ।

अत्रा भारी महान कष्ट सहके जन्म डेलो मोर डाइ । ओहेमारे हम्र आझके दिनसे सक्कु जाने स्वास्थ्य संस्थामे जाँच करैबी । स्वास्थ्य संस्थामे बच्चा जन्मेबी । मै फें अपन डाइकके कोख मसे आझ छाइक् जरम पाइल बटँु । मै आझुक् दिनसे टोहाँर छाइ हुइटुँ । मै फेन टोहाँर जस्ते दुःख कष्ट भोक पर्ना बा । जन्म डेलो डाइ बर्हैलो, सयान करैलो जवान सैयान पारेक भोज करडेलो । महिन फेन टोहाँर जस्ते और घर जाइ पर्ना बा । चुल्ही आगि बराइ पर्ना बा । आउर जाके भोज बिहा हुइलसे महान दुःख कष्ट सहके बच्चा जन्माइ पर्ना बा । जस्तके डाइ टुँ सौ लाट सौ बात सहलो । ओस्टके मै फेन सौ लाट सौ बात सह पर्ना बा ।

टर डाइ आझ मै छावा जरम पैटुँ, टे अपन जन्म पाइल घरम् रटुँ । अपन छाती फारके जन्माइल डाइक् सेहार सुसार कर्टुं । आपट, विपत, सुख दुखके बात बटैटुँ । हाँसी खुसीके साठ जिन्गी बिटैटुँ । ओहेमारसे डाइ आझके दिनसे जबाना परिवर्तन हुइल बा । स्वास्थ्य संस्थामे जाके स्वास्थ्य जाँच करैना बा । सक्कु जाने अस्पतालमे बच्चा जन्माइ जैना बा । पैंसाके व्यवस्था मिलैना बा । छाइ जन्म पाइलसे फेन, छावा जन्म पाइलसेफें समान व्यवहार कैना बा । छाइहे फेन स्कुल पठैना, छावाहे फेन स्कुल पठैना । सोंच विचार कैके और समयमे ध्यान पुगैलसे आपत विपत नैपरि, समस्याके समाधान हुइ । हमार समाजके सुधार हुइ । जीवन भर हम्रे खुशी साठ बिटैबी । ओ जाके खुशी रहके बैठ्बी । कना बात मै करटी, अपन ज्यान डेक जन्माइल डाइहे सम्झटी डाइके बट्कुही बटैटी, बटैना टे मन कर्टि रहे टर समय छोट बा, समय आइठ टर अस्रा नैलागठ कहटि मै आझुक लाग सककु जहनसे बिदा मागटुँ । धन्यवाद ।
बेलौरी–१० सडकघाट, कंचनपुर निवासी माया चौधरीके डायरी मनसे । उहाँ गाउँक् स्वयम्सेविका हुइटी ।

रविता चौधरी