भुरभुरा उराइलक् दिन

सुनिता चौधरी ‘सानु’
२८ भाद्र २०७८, सोमबार
भुरभुरा उराइलक् दिन

भुरभुरा उराइलक् दिन

थारू गीतबाँसम छुटेहमसे मन पर्ना महि डसिया अइनासे पैलहे करिब डस दिन आघसे नाच सुरू होए । गाउँम दिनभरिक काम कैक डट्करल सन्झ्यक बेरी खैटिकिल नाच जाइक लाग हडबड हडबड सपरँट डिडी हुँक्र, मैफें पाछ पाछ नुकनुक जाउँ । डिडीक् संग मगमगैना तेल ओ बटरफलाइ लगाके जब अपन घरसे बठ्न्यावन गाउँक् गल्लीम निकरना ट सैलगाउँ मगमगाए । हमार गाउँ छुटिमुटि रलसेफें खै काहे हो जैह्याफें अंगना भरल नाच हेरूइया रहिंट । कभुकाल्ह ट पानी पियाक डट्कर जाइ । बरबर बठिन्यन नाचँट । हमार अडरिक बठिन्यन कभु नाचि कभु ट नाच हेरुइयन पानी पिएइटि ठिक होए । अपन अपन गाउँसे मन्डरा लेल आइँट् । अपन अपन मन परल बठिन्यनके आघ आघ मन्डरा बजाइबेर रात मुर्घी बोल्लक पटा नैपाइँट् ।

मन्डरयन डसिया अइनासे पहिल दुइ तीनचो मन्डरयन जाँर पिना चलन रह । दिनभर घोंघी मच्छी मार जाइ । अपन अपन मन्डरयन के लाग ट बर्का बर्का मच्छी मारँट । मै ट मच्छी मार नैजानु । सक्कुहुनके चप्पल बोकडिउँ । गोहिहुँक्र महि खिझ्याइँट् । टुँ अपन मन्डरयाह का खवइबो, कैक । सन्झ्यक घर घरसे जाँर चाउर टिना, नोन, तेल मेराक सक्कु बठिन्यावन मिलक महटान घर रिझाइ । मन्डरयन जाँर पियाइ । जाँर पियइलक् दिन डसंैह्या नाचसेफें छोकरा नाचफें नाची । कभु ट रात बिटलक पटा नैपाइ । बिहानक डिह्वा खेट्वाम काम कर्ना रलसेफें राहरंगी कना चिज बरा भारि मानल बाटुँ मै । आउर अघट्यक नाचकोर बरा मैगर सैगर चैनार चम्पन रह । जब डसिया आइ लाग ट गन्झर गन्झर नाचँट । सक्कु गाउँ गाउँम औरमेर चैनार गाउँ गल्ली लाग । महटान अंगना भर नाच हेरुइयन रहँट । कभुकाल्ह ट बैठ्ना डेना खटिया नैपुग । बैठ्ना ठाउँ नैहोक गल्लीम् ठर्याकफें नाच ह्यारँट । हमार गाउँक् नाच नस्से मन पराडिहँट । सक्कुजन ढिक्रहुवक रात, रात बिटाइ पर्ना डसैह्या गीतमसे एकठो महत्वपूर्ण गीत बा, जौन गीत हो कुइलरियाह मुवाँकफें जिवाइक पर्ना रहठ ।

ढिक्री पुज्क सेक्क अपनसे भारी मनैनसे आशीर्वाद लेना ओ डौनाबेबरी घल्ना चलन बा । डसैह्या नाचमसे ढिक्रहुवाके रात विशेष रात हो । ढिक्रहुवा रात पाछ ढिउर म पाँच,छ दिन किल नाचजाइँठ । डौनाबेबरी घालक ढिक्री खाखुक सप्रनु । बिहान पिट्टर नैडिहट सम भुट्ला चोंच नैहुइट् । पिट्टर डेना भात टिनाम भुट्ला परजाइठ कना हमार डाइ कह । उहओर्से भुट्ला बिन चोंच्ल नाच जैना रह । लाहिक खरि ओ माटिले लहाइल भुट्ला खनखनार रह । एक्को नैचप्कना अझकल हस दिनके बास अइना स्याम्फु नैरह कि नै किन सेक्जाए माटि, खरिले किल लहाइ पहिल । भुट्ला चप्काइक लाग मुहम घस्ना बटरफलाइ लगैनु । भौकमसे उजर गोन्याँ निकरनु । टारमसे कर्या पेटी टानके हडबड हडबड गोन्याँ पेहनु । अंगनम सक्कु गोहिन अस्या लागटल्ह । मँजिरा हाँठम लेनु । डाइ मँजिरम लौव भुरभुरा लगाडेल रलही । काहेकि ढिक्रहुवक रात और रातसे विशेष रात रहठ । लाल पियर काइल उज्जर मँजिरक भुरभुरा नाचबेर । पाछ बैठ्क नाच हेरुइयनके लिल्हारी लिल्हारी लरिन काहँु । हम्र ट अपन ढुनम नाचि ।

जबजब उ मेर्रीसे उ मेर्री फेरा पुगलागि ट म्वार मँजिरक भुरभुरा टानहस लाग । पाछ बिलिटक हेरुँ किहु नैडेखुँ । गुरगुर गुरगुर नाच हेरुइया कसिक चिन्हना हो ? घनिघनि टानहस लाग । फेर बिलिटक हेरुँ उ ट महि ह्यारक मार टानँट काहुँ । मै पटा नैपैनु । टानट टानट म्वार मँजिरक भुरभुरा टानसेकल रह । जब बिहान हुइ लागल ट, नाच हेरुइयन घरघर जाइ लागल रलह । भुवर बिहान हुइल ट एक बगाल थारु खटियमसे उठक जाइ लागल रलह । एकठो थारूक पाइन्टक पाछक् गोझुम मोर मँजिरक भुरभुरा जौन थारु म्वाँर आघ किल मन्डरा बजाए । जबजब भौका छोर्ठंु ट उह मँजिरक भुरभुरा हेर्ठंु । उह दिनके याड आइठ । डसिया आइबेर चैनार चम्पन लग्ना गाउँक् गल्ली महटान अंगना सुनसान लागठ । मेरमेरिक गीतबाँस नाचकोर सब हेरागैल । बाँकी बा ट केवल उह हुँकार टान डेलक मँजिरक भुरभुरा । आझ सम्झठुँ अपन नच्लक दिन ट मनमे फेर टुफान आइसक लागठ । उ दिन आब कसिक लौटके आइ ? मनमे सँघारल याड किल बाँकी बा । हमार नाचकोर, गीतबाँस, राहरंगीके दिन सब याडमे सीमित होगैल ।


सुनिता चौधरी ‘सानु’

भुरभुरा उराइलक् दिन

सुनिता चौधरी ‘सानु’