बच्पनके याद

कविता चौधरी
१४ आश्विन २०७८, बिहीबार
बच्पनके याद


असार ओराके सावन लच्क्याइट हे यानेकी मचल बर्खा रहे । घरक मनै सक्कु जे खेतवा चलगिल रठै । महिन राहुल सहेर्ना जिम्मा लगादेलै । दुई वर्षके राहुल डेगीडेगा नेंगे गोटगाट खोट्लाहाके बोलफेंन डारे । मोर दिदी कल्वा उठाके खेट्वा जाइबेर महिन बलाके कहल “कवि सुप्पामे ढिक्री पारके डैडेले बटुँ बाफ निकरी ते दारदिस ना” मै मुन्टा हिलाके सहमति जनैनु । दिदी फेंन टस्कल कलुवा कपारीम ढारल ओ खेट्वा ओर लागल । दिदी डगरीमसे फेन कहल “कवि आगी डटके करिस ना नै ते मिहनी जुन होजाई टे ढिक्री पकले नै रही ” मै हाँ हाँ भारी स्वारमे कनु । दिदीक यी बातले मै समझ गैल रहुँ कि आज पक्कै फेंन ढिक्रीक मिहनी बा ।


दिदीक कहल अनुसार मै ढिक्री फेन डरनु ओ आगी फेन कर्नु । समय – समयमे राहुल हे लेके औरे घर खेले चलजाँउ और कुछ घचिक रैहके ढिक्री ओर आगी फेन करुँ कठै सावन दिन घटावन ऊ दिन फेन गोली ढेन्ढवाइहस अक्केघचिक रैहके ढेन्ढवागैल काहुँ दिदी मिहनी लेहे आगील । पैनक ढिक्री उभुकके हेरल ते एकठो बाफ नै छिरल रहे पाकल के ते बाटे छोरदि बेनसुक सक्कु दिक्री एक्केमे चप्ट्याके एकठो निम्जल ढकियाहस विल्गाइतेहे । दिदी महिन घोघक चटौरहस आँखी लगाके हेरल वा कहल “जम्मा ढिक्री एक्के सँगे दरले री ” (डराके) मै कनु हाँ । दिदी कहल “कलेरहुँ डटके आगी करिस बाफ निकरी तब डारिस” मने दिदी सक्कु ढिक्री सँगे नाडारिस ठोरेना कलेरे आगी डटके करिस आउर ढिक्री डारडिस ते कलेरहे । दिदी मोर पर भुनभुन भुनभुन भुन्भुनइटी ढकिया बनल ढिक्री एक एकठो कैके छुटाइल वा फेंनसे उहे ढिक्री उसनक लाग पैनमे दारल । र्मै बुदिक दारल ओहे काथा सम्झेललग्नु फरेबेर एक एकठो पाकेबेर झोक्सा । तब दिमागमे आइल ढिक्री सक्कुसँगे नै डारे परठ कहिके ।


ओहोर मिहनी खउइयन अस्यालागत लागत मिच्छागिलैं ओ रहेनै सेकके घरे मिहनी खाई आगिलै । बर्खक सौसेटल मनै ना कैहजाए बरखाहा रिस दिदीकमे झारेलग्लैं । दिदी महिन देखाके कहल “एकरे कारण ते हो” मने सैल घरक मनै दिदी हे दोष लगैलै ओ कलै छोट भेटाके उहिहे चोरी लगाइटा । विचारी मोर दिदी । दिदी हे हेरनु टे लाल आँखी देख्नु सक्कु जहनसे गारी पाके फुस्सर ठुत्ठुन लगैले रहे चुप्पे चुप्पे आँखिमसे निकरल आँस फेंन पोछलेहे ।


कबुकाल सम्झठु फेनसे छाइक कहल ओहे “छाई पहरके किल नै हुई सक्कु घरम कामफेंन सिखे परठ । पराइ घर जैना जात नै टे सस्रार जाके दु ः ख पैबे ” डाईक कहल यी बाट फेंन मुटुम बिझाइठ । डाईक कहल अनुसार मै फेंन उमेर सँगे सक्कु काम सिख्ती गैनु । चाउर करैना,खाना पकैना,जाँर बनैना,मार बनैना, रोटी बेल्ना आउर आउर फेंन । मने मोर उमेर दूई दश फेंन नाघसेकल दुल्हा भेटैलेसे डाईक डमन्ड्वा बनालेनाहस तभु एकठो काम नै जन्ठु । ऊ का काम हुइसेकी अनुमान लगाइ सेकबी ? ऊ हो ढिक्री बनैना । थारु समुदायमे ढिक्री डशियामे पुजजाइठ, माघम जौन घर ढिक्री नै हो कलेसे ऊ घरम आधा माघ बा कलेसे दुईमत नै हुई । जबे तबे टरटिहवार नै रहल दिन ढिक्री बनाके हमार समाजमे खाजैना करजाइठ । मै सोच्ठु यिहे ढिक्रीक कारण मोर जिन्दगी टे नै बिग्री । नम्मा ढिक्री बनाइ लग्ठुटे विच्चेमसे छिंगटजाइठु, गुल्यार ढिक्री बनाइलग्ठु टे गोली बनजाइठ । महिन ते ऐसिन लागठ भगवान महिन ढिक्री बनाइ जन्ना हाँठे नै डेले हुइट । तब मारे मै ढिक्री बनाइ नै जन्ठु । ढिक्री उसिन्ना तरिका ते मै बचपनमे ढिक्रीक ढकिया बनाके जानसेक्नु मने मै अभिन सम्म ढिक्री बनाइ नै जन्ठु । यदि महिला पाठक हुँक्रे अपनेन्के मोर कहाली लग्तिक कथा पह्रति कलेसे ढिक्री बनैना कौनो औरे उपाय बा टे मोर कानेम आके सुटुक्कसे बटादेबी नै टे काल्हिक दिन सस्रार जाके ससुइया ससुर्वक मैया कैसिक पैम ? केसिक मनैम हुकन हे ? मैगर ससुइया ससुर्वा पाइक लाग, पति देवके सम्मान पाइकलाग टे महिन ढिक्री बनाई जाने परी ।


मैगर पाठक हुक्रे अपनेनसे एकठो बिन्ती बा मै ढिक्री बनाई नै जन्ठु यी बात भर जेकर टेकरठन ना बटा डेबी नै ते महिन के पटुहिया बनाइ ? रामोराम मै जिन्गी भर कन्या कुवाँरी रैहजिम टे के जिम्मा लि ।


कबु कबु फेनसे डाईक कहल बात सम्झठुँ “छाई मजासे काम सिखिस नै टे नाउँ गन्ढाई तोर फेंन आउर हमार फेंन” महिन लागे नाउँ गन्धाई ते का कौनसा घिनाहुन गन्ढाई पाद पो घिनाहुन गन्ढाईठ तर आब भर सम्झठुँ वास्तवमे सबसे घिनाहुन गन्ढईना चिज नाउँ हो । आउर सबसे मीठ महकना चिज फेंन नाउँ हो ।


लि टे जौन कना कैहदेनु आझुक लाग बाटके मोटरी अत्ठेहे बाँधटु । सेवा लागु ।


कविता चौधरी
जिउगर सााहित्य समाज, कैलाली

बच्पनके याद

कविता चौधरी

जिउगर सााहित्य समाज, कैलाली