सिरुवा

शेखर दहित
१९ चैत्र २०७९, आईतवार
सिरुवा

कथा
सिरुवा

जिम्डरुवक सिरुवम कंगलु आपन नाउसे ध्यार सराङ्गया कैख चिहिन जाइठ । बाँसहस स्वात्तसे ढेङ्ग, भौकाहस कान छोपल झबल्यार कपार, सद्द ठोरचे लिहुर्रल रहठ ।

एक पाख्म बरा मुश्किलसे एक फ्यारा लहैना डखिनघरान कुँवम पनभर्निन ओकर करङ्ग ओ सुखल पुठ्ठा डेख्क हँस्ना कर्रा । लागठ उहिन डेख्क कौनोफें डक्टरुवन एक्सरा बिनकर्ल ओकर जिउक भित्तरक पाटपुर्जा डेखडर्हिस । जिम्डरुवक सिरुवम तीन पुस्टासे ओकर परयार ओह डुन्द्री चुहना बुक्रिम बाटस । उ आपन बुडुह ट नैडेखल मुले बाबाक बात अन्सार ओकर बुडु सिरुवम लर्हेन्वाँ रहिस । एक दिन धानक लाड बिलटक भैंसा साँस उटमुटाक मरगैल हुँ । जिम्डरुवा उ भंैसक दामफें ओकर सौंकीम जोरडेलिस । सौकीम बुरल विचारा सोँच विमारसे मुगैल हुँ । बाबाफें ओह जिम्डरुवक सिरुवम सारा जिन्गी न्यौछावर करडेलिस । आपन बुरहाइल निव्बर जीउ लेक दिनभर घरक डख्खिन अमरुटिक रुख्वाटर खटौलिम आपन दिन गन्ठिस् । झ्वाट्टसे हेर्लसे ५ विस नाघलहस विल्गैना कङ्गलुक बाबा भर्खर तीन बीस पुरापुर हुइलिस् । मिठमाठ खाइकलाग फें बरसभर अस्या लागक पर्ना, उ फें जिम्डरुवक ठें सांैकी लेक मुश्किलसे घरम मास पक्ना । खानपिनके कारणसे उमेरसे हाली बुर्हा जइना, मुँजा परल चिम्साइल छाला खंङ्गरङ्ग हड्डीकेल डेखपर्ना विचारा घामपानीसे डब्नीभि¥र्या भिरट भिरट डटकर गइल बा ।

पुस्टा सौंकीम बुरल कङ्गलुफें जिन्गीम परगा बरहाइट बरहाइट डटकरल बिल्गठ । हिलापानीसे जुझ जुझक फराइल धान, गोहँु, लाही, मंसरी जब जिम्डरुवइ चौमाली डेहक पर्ठिस ट आपन नसीबह खोब सरापट । उप्परसे कम फराइल कैक जिम्डरुवा गारी ट पला बा । र्गोँइडाङ्गरफें आपनहस सराङ्गया बनाडारल कैख जिम्डरुवक खप्की सुनट सुनट कान पाक गइल रठिस ।

एक रात बहुट हिम्मत जुटाक आपन बुधनीसे जिम्डरुवक सिरुवा छोर्ना बाट करठ । बाट बिच्चम खप्कटी बुधनी कठी, “घामपानीक बौछार रोक्ना एकठो यह बुक्री ट बा, कमसे कम । चिंरंैहस पख्ना रहठ ट आपन खुशी भुर्र उर्क जैना रह ।”

बुधनीक जवाफ ओकर बाटह काट्डेठिस । चारुवर साइसुँवा रहठ । सम्मासी रात केवल कुक्रिनक हाइहुँवा, और चिङ्गगैरनक चिङ्गचुङ्ग एक टार आवाज सुनमिलठ । कङ्गलु यहँर ओहँर करोट लिहा करठ । आँखम निंद नैहुइस् । बुधनी सहजे अड्कल काट्डारठ ।

“भैयाक बाबा, आझ टुँहार का हुइल बा ? रात छिप्गैल…..टु अभिन नैनिडाइठो ?
आपन जन्नीक बात नै सुनलहस करठ । “कि जिउ चुम्मर नैहो ? आझकाल भातफें डान्चे खैठो ?” जवाफ नैपाइठ, हाँठस झक्झोर्टी फें कहठ । आप ट नैबोल्ख सुख नैहुइस कङ्गलु ह ।
“का कहुँ टँुहिन …। ढिरसे चाल नैपैना हिसावसे आँखीक चिप्परीक आँस पोछटी कहठ, “दुई बर्खा गइगैल टोर गोन्याँ ट फ्यार नैसेक्नु । आउर ट आउर बाबाक ४ हाँठक भेग्वा फें लेना हैसियत नैहो म्वाँर ।”

ओकर दुख्म आपन दुख मिलैटी बुधनी कहठ, “का हुइल ट, अभिन यह गोन्याँ साल कटाडारी जे ।” “बिस्टान रध्वकसंग माहाजन्वाँ खबर पठैल बा, चिरार सालिक जरावर लेलक रुप्याक व्याजफें मुर बनैटी जाइटा हुँ ।”

अस्ट अस्ट दुखद बातसे जग्ल रात कट्ठ । डख्नान मुर्गा झनाझन बाँस लागठिन । बाँसम रहल चिरैचुरुङ्गन आपन आपन कोटाल छोर लग्ठ । ओहर बुधनीक सोरिया चोंच्चाइ लग्ठिस । विचारी बुधनी सिंकरल सिंकरल अढढिउन गटियम घ्याँचा छिरैटी उठट ।
कङ्गलु ओहर जिन्गीभरिक सौंकीक लराइ लरट लरट अडघटाइल सिपैह्याहस ओनाट होक सन्टैटी आपन बुक्रीक बाँसक घँुनाइल कोरै गनठ ।

संङ्ग सिरुवम काम करुइया रध्वा ओकर अङ्गनक सोज्झ गल्लीम गोरु ठडह्याक हाँक पारठ, “यी सराङ्गयक अभिन दिन नैउठलिस् कि का ? रै गडहा ? चारुवर डगर मार डिहि ट खुर्पीले बुइस लाही । जोट जाइट्या कि नाइ रै ?”

पाट्टिर सुटिक झुल्वा घल्टी ओर्याटीम खोसल चप्का खोज्टी बाहेर आइठ, “यह बाहनचो..ऽ……क.ऽ ऽ ऽ गाँर फट्ठिस, बिहन्यासे ।” भुनभुनैटी घारीम रहल बर्डा छोरठ । कबु लरना, कबु आपन सुख दुखक बात सट्ना ओकर ओह ट एक्ठो साहारा रहिस । रध्वकफें सब्से मिल्ना गोचा कलक ओह सराङ्गया । डुनुजे जार जार सुँइ सुँइ सुँइ सुँइ कर्टि खेट्वावर जैठ । कङ्गलु आधा उँइरा जोट्ल नैरहठ…ओहर बुधनी डौरटी बलाइ आजाइट । स्वाँ स्वाँ स्वाँ स्वाँ कर्टि ऐ मनैयाँ….. ऐ …ऽ ऽ ।”

“का हुइटीस यकर ऐ ऐ केल कर्टा ससरी…..ऽऽ ।”
“बाबा ओहर और छन्डिक करट… हाली चोलो घर ।” हाली हाली हर जुवा खुट्याक डुनुजे घरवर सोँसाँे फोँफोँ कर्टी पुग्ठ । आपन बाबाह अन्तिम साँस लेहठ डेखठ । बाबाक कपार आपन बाजुम ढर्टि,“ का हुइल बाबा………..का हुइल ?”
अन्तिम इच्छा छावाह छोरक लाग बलकर कर बाबा हठलैली छावक हाँठ पकर्क कहठ, “छावा टँुहिन ट मै आपनहस बनाडर्नु…….ऽ ऽ ऽ एक्ठो नट्या बा उहिन आपनहस जिन बनाइस । यी पुस्टा सांैकीक माहाजालसे बाहेर नैनिक्रटसम मकराहस आपन जालम बझाक आपन आहारा बनैटी रहही ।” अत्रा कटि दाँत कट्कटैटी चप्का डर्ठिस ।

घरम रुवाढाही मच्जैठिन । आँजरपाँजरक सिरुवक कमैयाँ, कम्लहरी, बुक्रही सारा जुट जैठ । घरक भिटटर बाहेर सटरपटर कर्ठ । किउ बुधनीह ट किउ कङ्गलुह सम्झैठ । ओहर चौकीडर्वा कङ्गलुक बाबाह माटि डेहक लाग हाँक पारठ । गाँउक किसन्वाँ, किस्नीन्यन एक जे दुईजे करटी जुट जैठ । थारु रिट अन्सार घरक सक्कु विधि पुरा कर्टि कङ्गलुक बाबइ गाँउक टिकरा डरुवम माटी डेठ ।

किरिया बैठल दश दिनम कङ्गलु आपन बाबक दिन कर्ना तयारी करठ । स्याकलसम आपन लग्घक, डुरिक सारा कबिलन गोचारठ । गाँउक किस्नीन्यन एक एक पसरा नोन, बेसार, चाउर, टिना लेख अइठ । सम्पत्तिक नाँउम रहल सोरियाफें दिन कर्नाम लग्ना हुइलिस । खटरियनके लाग फें यहर ओहरसे मुर्गी चिङ्गना जुटाइठ । आपन रिट अन्सार बाबक दिन कैख छुट मेटाइठ ।

लग्घ डुरीक सारा कबिलन बिदाइ करठ । जस्टहक दिन बुरठ ओस्टहक सुनसान हुइठ । औंसीक रात सारा जोन्ह्याँ बडरिक क्वारम हेराजाइठ । और दिनसे फरक चारुवर साइसुँवा, कैयाँ कुच्चिल अन्ढार लग्ठिन । डुर डुरसम केवल कुक्रिनक हुँ..हुँ..ऽ ऽ ऽ भुकल सुनजाइठ । टिउरल ड्वारक खोखर डगर जुर बयाल कोन्टिम पेलठ । छोटमोट बुक्रिम सुनसान होक हुइ मुस डुकरी हुड्हुडैठ । कब्बु नैबोल्ना गुर्वा मुस्वाफें एकटारसे चोँ चोँ चोँ चोँ करठ । कबु स¥र्याक सुरुक चाल करठ ट कबु छपरा चरमराइठ चाल पैठ ।

बुधनी ढिरढिर आपन थरुवक कानम खुसफुसाइठ, “बाबक का चित्त नैबुझ्ल हुइन अभिन यहरी भटकटि बाट, कि कुछु झुकल बा ?” “झुकलहस ट नैलागठ, घरगुर्वक अन्सार सक्कु रिट पुगाइलहस लागठ ।”

ठरुवा मेहरुवा रातभर डराडरा सुट्ठ, जब निंद पर्ठिन एक्क घचि भाँेङ्गला बिहान होजाइठ । भर्खरीक चिङ्गनी निकारल मुर्गन्या छ्याँउ..ऽ छ्याँउ छ्याँउ छयाँउ कर्टि निंद भप्काडर्ठिन । रातभर नैसुट पाइल जिउ बठाइटा कटि पुरान गटिया घ्याँचा छिरैटी आपन ठरुवह झक्झोरठ ।

उ बिहन्या लौव लग्ठिस बुधनीह । सब चिज मौन चुपचाप डेखठ । सद्द बिहन्या खुद्रा डर्ना सोरिया ओकर दुःख डेख्ख डेहल लैहेरिक सोरिया नैहुइस, बाटिस ट केवल खुद्रा खाइल डोँरिया और लस्रीम बाँधल डौँरी । खुडिक लाग ओकर गोर गोर कर्ना चिङ्गनी चिङ्गना उ बिहन्याँ नैअइल । लजर घुमाइठ घरक ओर¥याटी टिर गारल पन्छीम छुच्छ गग्री, सुमेली, टोँटी फुटल करुवा चुमचाम डेखठ । यी सब लजर उहिन लौव और छन्डिक लग्ठिस । आपन मन ठाम्ह नैसेक्क पछमुरे फें बुक्रिम पेलठ । कङ्गलुह उक्वारभर पकर्ख हुँक्क हुँक्क कर्क आँखीभर आँस गिराइठ ।

जन्नीह सम्झैटी कहठ, “ना रोउ प्यारी………ऽ ऽ ज्या हुइना हो सेकल…..ऽ यी जुनिम दुःख पीडरा किल लिखल बा हमार भाग्यम, टँु ट म्वाँर हिम्मट हुइटो, टँु रो डेबो ट मै का करम ?”

आपन जन्नीक मन बल्गर बनैटी सुफलाइठ । उहिन जन्नी अक्केली छोर्क खेट्वम जैना मन ट नैहुइस । लेकिन लाही पछगुरि ट जिम्डरुवक सौंकी धम्कीक डरलेके हरजुवा लेख खेट्वावर जाइठ ।

हर जुवा मच्यइना जाँगर फें ओकर ठें नैहुइस । आपन बाँढल मेरुवा, उ ऊँइरा, उ गोँइडाँगर, हरफार सारा बिरान लग्ठिस । एक घचि मेरुवम ठरह्याक चारुवर हेरठ, खेट्वा नैजोट्ख हर खुट्याक सरासर घर आइठ । उहिन डेख्क बुधनी दंगदास होजाइठ ।
“काजे जैटि कि आगैलो ? कि जिउ चुम्मर नैहो ?”

आपन जन्नीक प्रश्नक जवाफ ओकरठे नैहुइस । हर जुवा पिखाँही ढाँठम ठरह्याइट । गोरुन खुटिम बहान्ख एक उँक्वार पैँरा डारठ । ओकर पुस्टौं बिटाइल बुक्रिफें बिरान लग्ठिस । ओकर आँजरपाँजर रहल सारा चिजबरनसे ओकर मन उभ जैठिस ।

घरि घरि ओकर बाबक अन्तिम बचन दिमागम जोड डेठिस् “छावा जस्टह मकरा जाल बिछाक आपन सिकार बझैठ, ओस्टह यी महाजाल हो । आपन भोग, इच्छा अन्सार ढिरेढिरे सारा जिउक रकट चुस डर्हि, यी सारासे बच्क दुर रहहो ।”

शेखर दहित
बर्दिया

सिरुवा

शेखर दहित