मोर भाग

शेखर दहित
६ बैशाख २०८०, बुधबार
मोर भाग

कथा
मोर भाग

सस्रारसे राउट आइल रहैं, आपन छाइह हरढौहा खाइक लाग लेह । जन्नी भौँकमसे सौ रुप्या निकार्क डेहल, मै डख्खिन चौराहाम सुरिक सिकार लेह गैनु ।
भख्खर सुअर कट्वन फेँन्ड्वा छयाँकटहैं । डान्चे ढिल हुइना हुइल । पन्ज्र रहल डारुक भठ्ठिम खोब मनै होहल्याँइठ । का बा कैख म्वाँर मनफें नैमानल । एक्ठन मुरि जोर्क कुजबुजाक मुबाईल ह्यारँठ । रट्ग्याँन मन्ल्हा भख्खर बिदेससे आइल रह । मै अन्सार डर्नु ओक्र मुबाइल हुइस कैख ।

और छन्डिक आवाज सुनमिल, उ..ऽ ऽ ऽ उ..आ..ऽ ऽ ऽ आ ..ऽ ऽ ऽ । अंगरेजिम बट्वाइठ । टिन चार जे कुँइरा, कुँइरिन्यन खोब लिला करठ । किउ छिँया खाइहस मुह भरभर किम्भोर्ल रहठ ट किउ पाछ ओरसे खोब चुट्टर उम्काइठ ।
“डाइ लेह…ऽ ऽ ऽ यी कुइरिन्याँ ट खटरा बा यार डुइडुइ जहन अगोर्ल बा ।” बगालिमसे अस्ट अस्ट बोलि सुनमिल, सबजे रस लिहँठ ।
महिन डेख्ख लौट्न्वाँ भक्कसे कैह्डारल,“ अब्बे यीहि डेखाउ रै, भख्खर भ्वाज कर्ल बा, यी लौलाह काम लग्हिस ।”

सबजे, “हो निका यार…….ऽ ऽ डेखाउ रै डेखाउ ।” लाजसे मै ध्यारबेर ह्यार नैसेक्नु । बिलु सलिमा ओइसिन रहठ कैख मै ओहबेर डेखल रहुँ ।
आब ट झाँट भरिक भरिक लर्कनके हाँठ हाँठ मुबाइल डेख्बो । केक्रो बाबा बिदेससे ट केक्रो बाबा इन्ड्या कमाकमा लान्डेठिन । सारा लर्का सँझ्या हुइटीसाइट किउ ट गाँउक डख्खिन पक्की ढुपहर्वम बैठल डेख्बो या ट सम्टेहान कल्भटम बैठ्क बिलु फिलिम हेर्ना ब्यालो ।

रट्ग्याँन मन्ल्हा बिदेससे ढ्यार पैसा कमाक लन्ल बा कैख सारा गाँउ हल्ला रह । किउ कह आपन जन्निक लाग ट डुई ट्वालक सोनक सिक्री, फोटु खिच बन्ना ओ सलिमा हेर्ना मुबाइल, स्वाँन जस्टह ट घरि लान्डेल बा हुँ ।
उर्टी आइल हल्ला म्वाँर जन्नी फें सुन्ल रल्ही । बेरी खा पिके सुटबेर कल्ही, “अइ हो…..ऽ ऽ ऽ सुन टो, रट्ग्याँन मन्ल्हा ट बिदेससे बहुट ढ्यार कमाक लन्ल बाट हुँ । असांैक साल महल घरिक जग उठैना हुँ आउर आपन जन्नीक लाग टिक्ली, गुर्या, चुर्या बेच्ना डोकान ढर डेना हुँ ।”
“ का ट, ढार ड्या ना ट, ज्याकर ठे पैंसा रहि ओह ट ढारि काहुँ ।”

बर्का ढ्यार पैंसा ट बैंकम ढर्ल बाट हुँ । चौढारन एक बिगाहा बन्डगी खइल असांैक साल कैख महिन सुनाइठ ।
“खाइ ड्या ट का रि ट्वार का हुइटा ?” म्वाँर ओकर बातम कौनो मेरिक चिल्वास नैरह । उ घरि घरि हुल्चुलाक म्वाँर निंड भप्क्वा डिह ।
उ कह, महिन फें ट म्वाँर ठर्वा ढ्यार पैंसा कमाक ढर डेहठ ट । कहाँसम चुहना घरम सुट्बी, हम्र फें छोटओट महल बनैबी । आपन लर्कन सहरम पर्हैबी । ओकर गुनमुन गुनमुन आवाजसे मै निंडैटी निंडैटी जाग जाँउ ।

“महिन फें ट नाकम, कानम, घ्याँचम घल्नास लागठ । यी टुल्हुर टुल्हुर एक अन्नीक फेँफी ट महिन घल्नास नैलागठ । मनैन बर्का बर्का मरवारी घालल डेख्बो ट यी मनैन कत्रा लाज लागठ ।”
अस्ट अस्ट बातसे आढा रात करा डारल । ना अप्न सुट ना महिन सुट डेह ।
ओकर बात सुन्ख मै मिछ्छा गइल रहुँ । उहिन कचोट्टी कहल रहुँ , “आब हाली सुट रि…. ना सुटी ना और जहन सुट डी बहानचोड ।”
म्वाँर बातसे उहिन दुख लग्लिस, लौली जन्नी रिसाक खटियक पाटी पकर्क कारोट लैडारल । म्वाँर फे कब निंड परल पट्टै नैचलल ।
एकचोट्य भोँगल्ला बिहान उठ्नु । गोरुन सानीबुसा लगाक बटैयावाला टलबडरि खेट्वम पानी ह्यार गइनु ।
खेट्वमसे आक फहर््वा ढाँठम ढर नैपैल रहँु डाइ कल्हि, “अर छावा पट्वैह्यक का कैडेल्या ? बासीमुह रुइटी आपन लैहर चलगइल ।”

“उहिन बाहाना चाहटहिस, ठिक्कपर बाबा लिह आइल रहिस ठिक ट हुइल । हरढौवा खाक आट जाइ ।” डाइह कठुँ ।
यी बातह गहिरसे नैलेल रहुँ मै । एक दिन, दुई दिन, अस्या ह्यारठ ह्यारठ पाख बिटगैल मुले उ नैआइल । बुर्हाइल डाइह गोबर पानी, भातभन्सा करठ डेख्क ओकर रिसक आघ मै झुकल रहुँ । उहिन लेह सस्रार पुगगैनु ।

राउट माउ आपन आपन पाल्या महिन सम्झैठ । माँउ कहि, “म्वाँर छाइक मजा हुँइहिस कैख टुँहार जिम्मा लगैली, टुर्ह भन्याको झगडा खेल्ठो । मिलजुलक खैहो ।”
राउट माँउन्ख आघ म्वाँर बोली नैफुटल । ओइन्ख बात ओनावा करुँ । आखि ट्याका ज्या हुइना होगिल, आब झगराझाँटी जीन खेल्बी डमाड, राउट कहैं । आपन छाइक पर्गा लाग्ख खोब बात सुनैल । लौव सस्रार महिन बहुट सरम लागल रह ।

बरा मुश्किलसे हुँक्हीन सुफ्लाक लानल रहुँ । खै हुँकार के कान फँुकडेल रहिन, महिन बिदेस पठाइक लाग खोब ट्याल लगाइ ।
एक दिन सुटलम, “आझकाल महिन ट एक्को जाँगर नैलागट, भाटवाट गन्ढाइट, मुहम डर्टी कि उल्टी अइना जस्ट करठ ।”
“टुँहिन सढाइल बा रि..ऽ ऽ ।” कहल रहुँ ।

ओह दिन कहल रहि, “टुँ ट नैपहर्लो, हमार छावइ ढ्यार पर्हाइक परि बरा, मै ट नैमानम हेरो ।”
उहिन कैसिक सम्झाउ मै विदेस जइम ट यिहर खेटीवारी, पसपौहा के हेर्डी , बुर्हाइल डाइ ओ टुहिन अकेली छोर्क कैसिक जाउँ । हुँकार जिद्दिक आघ म्वाँर कौनो बाहाना नैसुझल ।
उठ्टी की रट्ग्याँन मन्ल्हक घर गइनु । अभिन उ पठरिम पला रह । “महिन फें बिदेस लइजाना रै…ऽ ऽ ऽ ?”
उ आँख मिच्टी कहल रह, “ बिदेस जैना सहज डेख्ठ्या रै…. इन्ड्या जाइ जस्ट हो टिरेनम बैठो चलडेउ ।”

महिनसे उ पासपोट पुछल रह । पहिलचो मै ओकर मुहसे सुनल रहुँ । ओकर साहारा लेक गाविसक सिफारिसे जिल्लम जाक पासपोट बनाइल रहुँ ।
जोरबिटोर कैक पासपोट ट हाँठ लाग गैल मुले बिदेस जाइक लाग ट एक लाखसे उप्पर लागी मन्ल्हु कह । अत्रा ढ्यार पैंसा कहाँसे जोर्ना हो, घर आक डाइ ओ जन्नीसे सल्लाह लेनु । साइड म्वाँर डाइ आपन जीन्गीम अत्रा ढ्यार पंैसा सुन्ल नैरल्हि कब्बु ।

“छावा एक लाख कलक कत्रा ढ्यार हो रै ?” मै डाइह बुझाइ नैस्याकल रहुँ ।
डाइ कही, यहंै सुखदुख कैख खेतीवारी कर छावा, सक्कु जैजहान सङ्ग रबो ट दुख कट्लक पटा नैचलठ । गाउँभर पैंसा जुटैना कोसिस कर्नु मुले कहुँ नैमिलल । ओत्रा ढ्यार फें के डैडी सापट महिन ।
जन्नीक बहकाइम लाग्ख डाइक नाउँम रहल दस कठ्ठा जोखन्या खेट्वा बेच्ना हुइनु । कहटि कि फें के लैली ? ढ्यार ठाँउम गहकी खोज्नु । आखिरम मद्दम बेचक परल ।
छोट्टिम बडरिक उप्पर चिल्गाँरी गोँगाइट सुनी ट खोब घट्गरसे उप्पर हेरि ओ मै पहिल डेख्नु कैक ढाक लगाइ । चिल्गाँरीक सोझ्झ रबो ट उप्परसे चिल्लागाँरी हेग डेहठ कही ।

आझ ओह बर्का हेँगौहावाला चिल्गाँरीम सिउरल रहुँ । सफाचट्ट चट्ट मनै आपन आपन सिटम बैठल रहैं । महिन कौवाइट डेख्क म्वाँर टिकट हेर्क महासुग्घुर लवन्डी सिटम बैठाडेहल रही ।
एककघचि पाछ चिल्गाँरी उर्ना हुइल । आघक ड्वार लगाख सुघरकी लवन्डि सब जहन पेटी बाँध कह । म्वाँर पन्ज्रक मनैयाँ म्वार पेटी लगाडेहल रह । चिल्गाँरी गोँगाइ लागल, म्वाँर मोटु ढुकढुक ढुकढुक कर । आपन रफटारम ह्याँगा घुमैटी डौरल । मै आँख मुन्लेनु । ढोँर्ही सक्सकाइ लागल । एक घचि पाछ बल्ल आँख खोल्नु । हम्र ट महाँ टिङ्गा रहि । म्वाका डगर छोट छोट कुजबुजाइल घर बिल्ग । चिम्टा जस्ट छोटछोट गारी सर्कम नेङ्गट डेखाए । कबु चिल्गारी बडरिम भुलाजाए ट कबु फें फट्टिक बडरी डेखपर । समुन्डर्क उप्पर उप्पर उरी । खै ? कत्रा हो कत्रा लडिया, खोल्ह्वा गाँउ, बजार कट्ली ।
मिन्ह्ी जुन हुइल रह काँहु, दुईठो सुग्घुर लँवरियन घुरघुरियम डोकान लगाक लग्घ अइल । खै का कहठ अंग्रेजीम, जन्ना मनै ट बोल्ख खैना पिना माँगठ, म्वाँर समझ नैआइल । महिन चिमचाम डेख्क हुइ करिया सिसिक बटोल डेखाइल । मै बिना बुझ्ल मुरि हिला डेनु । एक गिलास बराडेहल । मै कोक पिअहस एक सस्सु सटक्वा डेनु । डिहुइया लँवन्डिन हाँसठ ।

एकघचि रहिके जिउ रमरम रमरम लागल, टब पटा चलल, “हट् यी ट डारु हो यार !” बिदेसी डारु पहिल चो पिअल रहुँ चिल्गाँरिम ।
प्mें घुरघुरिया घिस्यइटि, ओह लँवन्डिन खैना लेक अइल । सक्कु जहनक आघ खैना डब्बा ढैडेल । भिट्टर खोल्क हेरठुँ ट कट्हा चम्मच, छोट छोट पुरिया, का का हो का का । म्वाँर भेँउ नैपटल । मनैन खाइट हेरुँ, जस्टक खोलैं ओस्टक खोल्क खाँउ । मनै पुरियम लिखल पहर पहर खाइठ, महिन का पटा ओम्न का का भरल बा कैख ।
एकठो पुरिया खोल्क फँक्यइनु , महा नोनार लागल टब जन्नु “ढट् यी ट न्वान हो यार !”

सक्कर, घिउ, धनिया ओ पिपरिक ढुर ट मै फँक्याक जन्नु । एकठो पुरिया खोल्क मुहम डर्नु, जिब रांै..रौं..रांै..रांै कर, खाटि पोछ्ना बिर्वा जस्ट गन्ढाए । खोब जबैनु, मुले चबा नैजाए ।
पाछ पटा पैनु म्वाँर पन्ज्रक मनैयाँ ओह पुरिया खोल्क भिट्रकिक पाट्टिर कग्डसे आपन मुह ओ हाँठ प्वाँछ ।
बिदेस अइलक फें टिन महिना होगल रह । पैंसा सङ्गार्क घरम बेल्सहि कैक पचास हजार पठाडेनु । म्वाँर कमाही पहिल चो डेख्क सब खुशी रहैं ।
डाइसे डुरभाष कर्नु । हुँकार बोलीसे अन्सार डर्नु । डाइ दुख नुकाइँट । महिन पुछल रल्हि, “छावा कसिन काम बा ? सुन्ठु बरा घिनाहुन घिनाहुन काम रहठ हुँ बिदेस म ।”
मै सहजे डाइह सुफ्लाडारुँ, “ओइसिन नैहो डाइ मै मजा काम भेटैल बाटँु ।”

बुर्हाइल डाइह कसिक बटाउँ कि मै तीस चालिस टल्हक उप्पर टिङ्गा सिउर्क स्कापफोल्डिङ्ग (ढाँठ कस्ना) काम करठुँ । सद्द दिन बारासे अठ्ठार घन्टा काम करक परठ कैसिक बटाउँ ।
दसदस बिसबिस मिनेटम पानी पिअक परठ । नैट मुर्छा परजैठ, ४५ से लेक ५४, ५५ डिग्री तापक्रम रहठ जहाँ बाहेर बट्लिम पानी ढर्बो ट हाँठ बिल्बोर नैसेक्जाइठ कैसिक जनाउँ ।
डाइ खैना पिना कैसिन बा कहि । “सिकार मासमछरी खाइट खाइट अग्घा गइल बाटुँ ” कहिडिउँ ।
“छिच्छाल्याडर बा रै छावा ? यहाँ ट ओह टर टिउहारक गाउँम जिटा मर्ठ ट खाइ मिलठ ।” कहि ।
फिरिजम जमाइल कै कै महिनक सिकार, बरप बनल बनल, चक्कुसे कट्लसे ठोवाङ्ग ठोवाङ्ग कर्ना सिकार खैठी कैसिक कहुँ ।
म्वाँर बात सुन्ख डाइ सन्तोख मान्जाइ । डाइसे “टोर पटुइह्यक हाल चाल कैसिन बातिस ट ?”

“टंै ट फोन करठुइब्या जे ? नैपुच्ठ्या ट….ऽ ऽ ऽ । सद्दभर रट्ग्याँन मन्ल्हीक सङ्ग मरल रहठ । कबु बजार जैठ, कबु समुहक बैठक बा कठ । टैं नै हुइट्या ट बहार पटल बाटिस ।”
“ नै जाइ डेना हो ट ….रोकिस डाइ ।”
उ डाइह नैपट्याए, डाइक बात ट चटाचट काटडेहठ हुँ । सारा घरढन्ढा बुर्हाइल डाइक सिर छोर्क चलडेहठ, डाइ कही । डाइक यी बातसे म्वाँर मन खोब रोए । यहाँ अत्रा जोखिम काम बा, मरमर काम कर्ख फें कम टन्खा बा । घर लौट्लसे अइलक पैंसा उठल नैहो ।
जन्नीह फोन कैक सम्झैना कोसिस करुँ । उल्ट म्वाँर उप्पर टिरपट होजाए ।
“यी सब बड्डीक काम हुइन, नैहुइना नैहुइना आपन छावक ठे चिब्ली जोर्ही ।”

म्वाँर पठाइल पंैसा सब बैंकम खाता खोल्क ढर्ल बाटुँ कह । म्वार विश्वास नैहो ट पंैसासैंसा पठाइक नैपरल हो कह । समूहक तालिमम जइलसेफें चिब्ली जोरडिही । महिन ट कुछ कर नैडिही यी घरक मनै कह ।
मै उहिन सम्झाइ नैसेकुँ । पहिल चो फें ओकर रिसक आघ हार खागैल रहुँ । दुख कस्ट कट्टिकट्टि महिना पाख बरस बिट्गैल । घर लौट्ना दिन आगैल । सक्कु गोचन आपन आपन योजना सुनाइठ ।
किउ कह, “मै ट आब नैअइम…बेन्सुख ओहैं बटैयावटैया खेट्वा लगैम ।” किउ कह सङ्गारल पैंसासे गाउँम व्यापार करम । मै फें मनमे आपन योजना बनाऊँ । डाइक नाउँम रहल जग्गा वापस खरिडम । बिदेस सिदेस सब अस्ट हो आपन खेतीबारीम काम करम कैक ।

अइनासे पहिल घर आइटुँ कैख फोन कर्नु डाइ महा खुशी रही महिन कहि, “टोर छावा टुँहिन चिन्हठ कि नाइ ? टैं जाइबेर यी पेटिम रह, आब ट नेङ्गनाहा हुइल बा ।”
बुर्हाइल डाइ, नेङ्गनाहा छावा, जिन्गीक जो¥हर््याह डेखकलाग मै बेसबुर रहँु । सब जहनक लाग दुईदुई टिनटिन जोर बठा पुगाक जरावर लेल रहुँ । जन्नीह खुशी पारक लाग स्वाँनक मुन्डरी ।
गाउँ पुग्नु, पहिलक जस्ट गाउँ चम्पन नैलागल । सारा जवान जवान ठँर्यन किउ बिदेस ट किउ इन्ड्या गैल रहैं । बुर्हाइल मनै किल बिल्गँठ ।
महिन डेख्क मनै, “आगिलो हो भैया ? ना ठुल्हाइल ओ उज्जर डेख्नु ।” कहँठ ।
अङ्गनम डाइह डेख्क खुशी लागल । पन्ज्र रहल आपन छावाह चप्पसे उठालेनु । साइड कब्बु नैडेख्लक ओर्से हुई उ घिघ्याइ लागल । फें डाइह डेक ग्वाँरम ढोक लग्नु ।
“खै ट याकर डाइ ?”

“टुँहिन लिह जाइटुँ कैक अङ्गगुट्टिक निकरल बा जे । टैं आगैल्या, लेह जउइयक ठेगान नैहो । सद्द अस्टक करठ यी मनैयाँ ।” डाइ दुख डेखैठी ।
फोन कर्नु, नैलागल, लाख कोसिस कर्नु । सँझ्या होगैल पटा नैचलल । डाइह रट्ग्याँन घर पठैनु । ओहा ट डुनुजे नैहुइट हुँ ।
एक दिन, दुई दिन बिट्गैल, नैअइल । चौक चौराहाम मनै ओइक फट्रङ्ग बटाइठ । ठ¥र्वन बिदेस पठाक मस्टि रहिन, कबु केक्रो भेड्डीम ट कबु केक्रो । हिरिक्क यहर, हिरिक्क उहँर लाली किरिम पाउडर घसघस घुमठ छलछल्हिन् । सारा समुहक पैसाफें घिँच्क भागडेल भटस्लीन् ।

डाइक नाउँम रहल जग्गाफें बेच्ख सुकुमबासी बनाडर्नु डाइह । जन्नीक विस्वासम सारा कमाही ओक्र नाउँम पठैनु । महिन कङ्गाल पार्ख भाग्डेहल । कौन मुहसे गाउँम रना हो । मै ओहासे छारा कैख महा डुर चलगैनु । जहाँ महि किउ नैचिन्हठ ।

डाइफें सोँच बिमारसे मुलक पाँच बरस विट्गैल । छावा फें मुक्त कमैयनक स्कूलिम दुई कक्षम पुगगैल । कबु केक्रो कबु केक्रो घर मँजोरी कैख जिन्गी बिट्टा । उ ट ओह दिन म्वाँर भागसे उरगैल रह, जौन दिन मै बर्का हेँगौहा चिल्गाँरीम उरल रहुँ ऽ ऽ ऽ ……………।

शेखर दहित
बर्दिया

मोर भाग

शेखर दहित