ठाँह्रा

शेखर दहित
१२ जेष्ठ २०८०, शुक्रबार
ठाँह्रा

कथा
ठाँह्रा

एक घर डु घर कर्टि बर्खा उँच्याइटहैं । गाउँघरम नाटपाट आपन आपन गैगोट्यारिन सखा सखा बर्खा लगाक सेक्डर्ल रहैं । कौनो जन्गर घरक ढ्यार खेट्वा अभिन परटि रहिन । बर्खा बुँन्डिसंग ढिर ढिर सब सरटार होगिल रहँै ।

गाउँम हरेरि पुजा कर्ना सामा होगैल रह । चौकिडर्वा घ्याँचक नस फूलाफुला हाँक पार डारल रह ।
बरघरान बर्का अङ्गनम गाउँक किसन्वाँ किस्निन्यन एकजे डुजे करट करट जुट डटल रहैँ । गाउँक सारा लर्का रम्टा हेरक लाग आस लागल रहैँ । एक पाँजर गाउँक भरिक मन्ड्री मन्ड्रक कुरहुट लागल रह ।

गाउँक बड्डो चिरक्या कन्डिक आगी सुँगाई डटल रह । कन्डिक मजामज ढुँवासे चिन्बुड्डि चिन्बुड्डा लर्का आपन आँख मर्रमर्र्र मर्रमर्र्र मिसँठ । गाउँभर हरेरि पुजक एक छन्डिक रम्टा रह । सबजे खेटिपाटि सेक्क सरटार रहैँ ।
उ डिन मट्वारिक झ्वाक चिरक्या ओ बड्डो गुर्वा आपन आपन टाउ केल डेखाइँठ, टब्बु कन्डिक सँेन्डरार आग बुटाइ नैसेक्ल । सबजे बगालिमसे होहल्या डेँहठ ।

लाज काज बड्डो गुर्वा सुअ…सुअ…सुअ………सुअअअअ…कर्टि बरल आगिम छट्क ।
उ हरेरि पुज्ना रिट । हरेरिम बुटाइल कन्डिक भुइ किसानन आपन आपन खेट्वम छिट्ना, गाउँ भरिक मन्ड्रि सजना बाटम बुडु खिस्सा सुनाइल रहँै ।

कटि उ जुगके बाट हो, जब भोलेनाथ ढौरागिन पर्वट्वक टप्वार चाक्कर फट्वम खेटि करठँ । एक दिन उ आपन खेटि करल धान हेर निक्रल । चारुवर चाक्कर फँट्वम हरेर धान डेख्ख उ खुसि हुइनैँ । सक्कुवर हरेरै हरेर धान डेक्क उ आपन खेट्वक धानसे मोह बैठ गैलिन हुँ । खेट्वा घुमट घुमट उ आपन घर लौट जैना बिस्रा गैल हुँ ।

यहर पार्वती अस्या लागट लागट मिच्छा गैलि हुँ । पाछ उ आपन गोस्याह लौटाइक लाग गाँन्ढि किरा हरेर धानम लगा डेलि । डेख्टि डेख्टि हरेर धानह गाँन्ढि सब करियाकुँट पारडर्ल । पाछ भोलेनाथ डुखि होक घर लौट्ल ओ उ किरा मुआइकलाग पुजा कर्ल । आगि डम्कैल । मन्टर, ध्यान कर्ल टब जाके सारा किरा ओह आगिम जर्क खटम हुइल हुँ ।

ओह बिस्वाससे गुर्वा चिरक्या मन्टर ध्यानसे किरा बन्क आगिम जाक कुड्गना ओ किरा मुअइना कर्ठ । आभिनसम हर किसानन खेट्वमसे किटपटङ्ंगर भगाइकलाग हरेरि कर्ना चलन चलटि आइल हो हुँ ।

खेटिपाटि उसार्क गयर्वन, सारा गाउँक गोरु भैस ठाँह्रा लैजैना सामाजामम जुट्ल रहँै । उ दिन फें लेहराभर लर्का गयर्वा बुडुक आगपाछ करँै । किउ गँन्ज्या लेल ट किउ टेल्हा बटोल । झिँङ्गटि झिँङ्गटा, न्वान पिप्रीक ठैलि ट टमाम, हाँठ हाँठ बोक्ल ।
गौचरनके लाग फर्छ्वार फँट्वा उह माघि बन्वाँ रह । एकडम मजा ठाउँ रह । चुँरक भुलफें बारोमास सिमसिमैटि रना । पिना पानीक डारि नैरह । लग्घ डुँन्ड्रा खोल्ह्वा । गोरु भैस पसपौहनके फे पानी पिना, लौहैना एकडम सुबिस्टा रहल ठाँउ । यि सालफें सब गयर्वा भैसर्वन, गयर्वा बुडु ओहै ठाँह्रा लैजैना रायमसौरा डेल ।

डोसर डिन भिन्सर्यसे गल्ली चम्पन्न सुनमिल । गैयाभैसिनके घँन्टिक घन्ट्याङ्ग घुन्टुङ्ग आवाजसे भन्सर्यनके निन् खुलगैलिन । आपन आपन गग्रि, गग्रा, बाल्टि लेल पनभर्निन, भन्सर्यन खनमन खनमन ढाँर्हि कुँवम जाइट पटामिल ।
डहिटान ढेँकि और छन्डिक टक्रयाङ्गझ्याङ्ग टक्रयाङ्गझ्याङ्ग सुखुन कुटट सुनमिल । भट्भट भट्भट कर्टि मुर्गिमुर्गा टैछोर मैछोर झनाझन बाँस लागल रहँै । पस्पस पस्पस जस्टक भुँवर बिहान हुइटि गैल । पसपौहन्क घ्याँचक घन्टि मढुर हुइटि डुर डुर सम बिल्लैटि गैल ।

झ्वाँडर डर्कल सुँअरमाकर चोँँच्चाइ लग्ल । गाउँम आब कुक्कुर बिलार, मुर्गिचिंगना, छेग्री भेँरि केल बच्ल ।
भिन्सर्यक निक्रल भुख्ल प्यास, छिप्पल डुपहर जुन डुँर्वा खोल्ह्वक ढिक्वम पुगल रहैँ । गयर्वा बुडु हाली हाली सबजहन हाँठ्ठेपाल्या काम फाँटडर्ल ।

“आब भुख्ल प्याट रौहास नैहुइ लर्को !, सब पसपौहा यिह डुँर्वा खोल्ह्वक डिक्वँम गोठ्याओ …”
बुडुक अर्टि अन्सार सबजे हाठ्ठेपाल्या किउ चाउर ढुइ लग्ल ट किउ सुखाइल लेछरा भिजाइ लग्ल । बरघरान लौटा ओ गहनु भुmँख्नीभुmँख्ना बिर्टाेनम लाग गैल ।

आलिपाली करट, भाट बट्क लागल रह । सेम्लु, गयर्वा बुडुकलाग टुम्मक सिट्ठि गिज्ला डेहल । डिनभरिक सिह्रल गयर्वा भैसर्वा डाबडाब डट्के चाँप डेल । गयर्वा बुडुह मढ् लाग गैलिन । हुँकार राय अन्सार उडिन ओह डँर्वक ढिक्वँम ठँट्यइना हुइल ।
बौराइल गिडारिन्से बचक लाग गयर्वा बुडु सबजहन आँजरपाँजर आगिक ढँुनी जगाइ कल । राटिक टिन पहर नैकट्टी गिडारिनके हुक्की हुँआसंङ्ग गयर्वा बुडु सबजहन जगाडेल । पुन्वाँसिक टौवाटिक ओजरियम बुधरम्वा गोचा निंडक भेँभ्रल भक्वा गैल रह ।

रुख्वक छाँहिसे अँन्ढार डगर डेखैलक ओर्से, गयर्वा बुडु सबजहन एक मेरिक होस्यार बनैल रहँै । गैयक बछ्रुक लाग गिडार ओ बाघ झप्टसेक्ठ ।
सबजे चौकन्ना रहहो ओ हाठ्यहाँठ लट्ठी नाछोरहो कहँठ । सारा गाँेचन गैयन्क पाछपाछ डोहे डोह……ऽऽऽ डोहे डोह ऽऽऽ. कर्टि लट्ठी भुँययम ढुसढुस पर्टि, चैनार कर्ल रहँै ।

भिन्सर्यसे नेंङ्गल बच्चाइल पसपौहा भुखाइलक मार माघिक चाक्कर हरेर फँट्वम बिगड गैल । बुह्राइल खह्राइल गोँइडाँगर बैठ्क सन्टाइँठ । पररु, बच्छरु आपन आपन डाइक दुधक भेठ्नीम हुर्डुस हुर्डुस मुरि ओ ठुँठुन लराइट ।
बर्खा भर चरिक भुँखाइल पस चह्रट डेख्क मन हरहर हुइल । पसपौहन च्वाँरर….च्वाँरर.. ऽऽऽ चुर्कि घाँस चह्रट डेख्क और मेरिक बन्वम बास हरहराए ।
उ डिनभर हमन आपन रना बन्डोबस्टि मिलैनम बिटल । लौटा, सेम्लु, पहरु, भौँना, चँेच्वा सबजे अट्वा बनैना ढौँठिक बेड्हा काट्क लन्ल । मंगरु, गोंग्डा, लल्वा, लम्मा लम्मा चुर्कि उप्पर छाँइक लाग कट्ल रहंै ।

किउ चुल्हा बनैना ट किउ झाँेप्री छैना जुम्मा पइल । किउ रुख्वक उप्पर मचान कस्न्म डट्ल । गयर्वा बुडु गाभिल, बिआइल, छोटछोट बच्छरु, पररुन्के लाग गोठ्वा बेर्हनम जोर कर्ल रहैं टाकि गिडारसिआर, बाघ सहजेसे बोकनापाँइ ।
डुइचार दिन अस्ट राहरंगिट ब्यालो कर्टि बिटल । सावन भाडौक महिना कब बड्री झरि लगाइट पट्टै नैचल्ना । पच्छिउसे गरगर गरगर कँैयाँकुच्चिल बड्री उप्पर उम्र लागल रह । गयर्वा बुडु घचिघचि लिल्हार, कबु पच्छिउ ट कबु पुरुब कराक कौवाइल बिल्गाँइट ।

अप्न अप्न बरबराइट, “यि सालिक बर्खा ढ्यार पसपौहा नोक्सान करि, बुह्राइल खुह्राइल, छोटछोट बच्चा बचैना मुस्किल रहि…ऽऽऽ ।”
सबजहन हौस्यार करैल । खैना डालचाउर, न्वान पिप्पर बचाइक लाग गोचन झोप्रीक छाँन्हि मिलाइ डट्ल ।
ना कटि, बर्का बुँन्डक पानी बुँन्ड्याइ लागल । सबजे हाली हाली आपन आपन गैयन्के बच्छरु खेर्नाम लागगैल । बड्री गरगराइ लागल । जुर पन्ह्या बयाल जोरजोरसे बह लागल । चिरैपन्छि आपन आपन ठाँट खोज लागल रहैँ । आँधी बौखा आपन जोरजोरसे बल रुख्वक डँहियाम डेखाइ लागल रह ।

बुह्राइल, डुब्बर रुख्वक डहङ्का झर्को भर्को टुट लागल । टिङ्गा रुख्वक टिप्पा लस्को लस्को डाहिन बाँउ कर लागल । पाटिर पाटिर झँगिया भुँययम जोँट्ना हस कर ।
हमार बनाइल झोप्रीक छाँन्हि उराक लापटा । हाँठ्यपाली हालीहाली सब्जे डालचाउर सेम्रक गोँफ टर भगैली । जिउ बचाइक लाग सब गोचन रुख्वक टर अरेस लागल रहि । डङ्गडङ्गही गैया आगस डेखलहस् कर । बाँआ…..ऽऽऽ बाँआ……ऽऽऽ कर्टि छटपटाइट डेख्क गयर्वा बुडु हमन होस्यार रह कल ।

बड्री जोरसे चम्कल । लाग सारा धर्ति लोक ओज्रार हुइल हुइ । गयर्वा बुडु हमन होस्यार हुइ कल । सब्जे आपन आपन कानम अंग्रिक ठ्याँठा मार्क चुट्टर ढोक्या लेलि । नाकटि टिकरक बुह्राइल ढोँढ्¥याइल सेमरक रुख्वाम बाज मार डेहल । ओट्रा टिङ्गा डेखैना रुख्वक टिप्पा नैबिल्ग आब । ओट्ठ ढुँवा पुट्टाइ लागल ।

ढ्यार डिनसम महिन कान सुन्न लाग । कान भैँइयाइ जस्ट पटा पाँउ । बाज मारल रुख्वक डहकम आग लागल रह । टर बनसुअर झँसल ढनामन रहैँ । रुख्वम बस्यारा लेहल चिरै सब गिरल रहँै ।
रातभर आइल बर्खक झरिसे बेरि, कल्वा सब हेरागैल ।
रहल सलाइक काँटी भिज्क बोड्डा गैल । आग सुल्गना नैहुइल । पाटिर पाटिर सुटिक झुल्वा घल्ल गोचन रुख्वक टर लुगलुगाईठँ । सारा जिउम काँटा फुल्गैल रह ।

राटभर झरि सुट नैडेहल । लैगिल गडेली गडेला सब भिज्के ठक्ठील । किरा, गोज्रा पानीसे बचक लाग जिउँम सिँउह्रट । साँप, बिच्छिसे बच्ना ढ्यार मुस्किल परल रह ।
डोसर डिन झरि रुक्ना छाँट डेख्क गयर्वा बुडु डुइटिन जहन आपन पाछ बन्वाँ लैगैल । गन्यारी ओ ठाँेस्री खोज । अस्टिम्की ओ अट्वारिक अग्यारी डेहक लाग हमार बुडुह लट्ठी रगरट डेख्ल रहुँ । पक्का फे ओह आग सुल्गाइक लाग हुइ कना अन्सार डर्नु ।
लट्ठी रगर रगर बरा मुस्किलसे आगी सुल्गल । बोड्डाइल, ओढमसाहा काठि, मँजमँज मँजमँज चारुवर ढुँवाकेल मनमनाए । बट्लक भाट ढुँवाइन होगिल रह । डुइ डिनक भुँखाइल सब्जे बट्ला चाटपोछ पारडर्लि ।

रातभर झरिक भिजल बच्छरु, पररु लिड्गिडाईल झोँक्राइल रहँै । गैया भैँसी आपन आपन बच्चन चाट चाट घोट्टैल कराइँठ ।
पच्पच पच्पच डिन पच्छिउँ गैगिल । चिंगैरन्क एकटार अवाज सुन्क कान बहिर लाग लागल । चिरँै आपन आपन कोटालिम ठट्याई आइ लागल रहँै । उ डैह्याँसे उ डैँह्या खोब हुड्हुडाइठ ।

उ डर लग्टिक रात । गयर्वा बुडु जाग जाग हाँैस्यार होक सुटहो कहटहंै । किउ जग्ल रहि ट किउ निंन अट्काइल भुसुक्क होगैल रहैँ । गैया भैसिन्क बगालिम स्वाँफो स्वाँफो…ऽऽ फोँफाईट सुनमिल । गयर्वा बुडु अन्सार डर्ल ।
“लर्को पक्का फें कौनो जिन्वार बच्छरुन्क लाग आइल वा ।”

निंडक भक्वाइल सब गोचन झरफरा गैल । आपन आपन सिरहन्नि टर ढारल बेड्हा हठ्ला लेल । गयर्वा बुडु हाली हाली टिन सैली बिज्ली खोज्ल । सबजहन ढिरढिर रुख्वम चिहुर्ना अन्सर्ल । बरा होस्यारसे बुडु बिज्ली डग्ल । नाकटि बचैलि बघुन्याँ आपन बच्चा लेल गैयक बच्छुन्क लाग डाउँ लगाए ।

जिन्गीम पहिल्चो बघ्वा डेख्नु । बरालम्मा पुँछी । झोँडर डर्कल लम्मा प्याट । डर लग्टिक टलटल टलटल बर्ना आँख । डरक मार आँगम काँटा फुलगैल रह । लौटा डरक मार मुट मारल । टाटुल पानी जब मोर कपारिम चुहल टब पटा चलल । गयर्वा बुडु सब जहन्क हिम्मट बहन्ल ।
“ना डराउ लर्को, यी सारे बघुन्या कुछ नैकरि । यिही ट मै एक्क मन्टरसे भगा डेम ।”
कटि ढ्याबर पुटपुटैल । ओ टिन सैली बिज्ली ओकर आँख आँख डग्ल । नाकटि बघुन्या आपन बच्चन लेल झोँर्या ओर घुसगैल । उ राट सब्जे रुख्वक डँहकम ओँङ्घैली ।

डिन पाख माह जस्टक बिट्टि गैल समस्यक उप्पर समस्यक घुँर लाग लागल । उठाइल सिँढा साँवा, न्वान पिप्पर, हर्डि सब पेन्डिम पुग्गैल । घरघर मिलाइल लेछरा, सुखाइल झेन्ड्रा, सिन्की सब ओरा गैल ।
लौटा, बिस्ना, मंगरु, बेफ्वा ओ महिन बिहन्य गयर्वा बुडु कामम फँट्ल । गँज्यक ठैलि बोक्क माघिक फँट्वम हम्र बिगड गैलि । बिस्ना ढ्यार बनकरैली सिल्हैल रह । लौटा खेस्की ओ पन्हर बिटोर्ल रह । बेफ्वा गनगनढुर ओ गोबर छटिया बिटोर्ना ढुँनम । मै खोल्टी खोल्टा हठ्लैनम ।

छोटछोट सेँढरी, डिँरा, गेँगटा, बिल छाम छाम निकर्ल रहुँ । उ डिन आढा पाख पुग्नासम टिनाटावन सिल्हाइल रही ।
हमार काम डेख्क गयर्वा बुडु फुँन्याइठँ । लौटाह हाली हाली गेँगटक चट्नी ओ पहरुह सिट्ठी गिज्लाई लगाइल रहँै ।
गयर्वा बुडु आपन जाँरक ब्यालो । यहर बेफ्वा ओ मंगरु सब टिना डानडानचे मिलाक मिलावन टिना पकैल । भुँखक लक्लकाइल । सबजे ढ्यार भाट टिना खैली । बुडुक जाँर नैओराइल ओर्से चट्नीम स्वाड लगैटि रहैं ।

खैलक एक घचिपाछ, लौटा पेट गुर्राइटा कटि झप्टि ओर लारा पकर्ल डौरल । सेम्लु फें जिउ उम्छटा कहल । बिप्टा वाक वाक कर्टि टुम्मक पानी हठ्लाइ लागल । एकजे डुजे कर्टि सब्जे आपन आपन प्याट पकर्ल ।
हमन डक्लैटि, टिना पकाईल खोप्वा झँक्ल । टिनक रंग डेख्क गयर्वा बुडु अन्सार डर्ल ।
“सारन गड्हन ! बिसाहा छटिया मिलैल बाटट कानि उल्टि कर्हि ?”

उ डौर्टि बन्वक भिट्टर पेल्ल । ढ्यार घाँस, भुस, रुख्वक जँरक्वाँर लेल अइल । हाली हाली पट्ठरीम पिस्ल ओ टठियम झोँर बनाक सब जहन पिओइल । ढिर ढिर सबजहनके उल्टी, हेग्नि ठम्हल । सब जे चुम्मर हुइली ।
गयर्वा बुडुकठे ढ्यार गुन रहिन । साँप बिच्छी कट्लक ट उ खरबुट्टीसे ठिक पार डेहँठ । हेग्निपोग्नि, पेट बट्ठी, खाटीपुरी, क्वाँक सुखैना, सिंङ्गघा लगैनम महा सिपार । आँख पक्ना, खुँज्लि फुन्सि, रकटमासि, सकडम्हक सब मेरिक उपाइ बा कहँठ । बन्वम हमन ढ्यार खरबुट्टी चिन्हाइल रहँै ।

पडमचाल, खरिपिप्पर, पाँचअंग्री, जोग्यकजट्टा, गँज, बन्डरक लट्ठी, मंडार, साँपगज सब बिरुवा बुट्टी हो कहँठ ।
जंगली जिन्वारसे बच्ना सब मेरिक टरकिब सिखाइट हमन । बाघ्से मुठभेर भेटहुइलसे जर्र्रजर जरजर बघ्वासे लजर मिलाइ कहँठ । गैँरा रगडटा कलसे बंङ्गा डौर्टि ठूलठूल रुख्वक सहारा लेना सिखाँइट । ओस्ट हठ्या भेट हुइट आपन घालल टोपी झुल्वा हालीसे निकार्क फाँक्क भग्ना जुक्टि सिँखाइट टाकि हठ्या ओह बगाइल चिज्म आपन रिस बुटाडारि हुँ ।

आपन जवानिम बघ्वासे लरल बाट बटाइँठ । बुडु हिरगर्वा बैसम रहँै हुँ । गाउँक गयर्वनसंग हौसिक हौसा चार कोस्वा बन्वँम ठाँह्रा लैगिल रहँै । बन्वाँफें एकडम गझिन रह हुँ । बाघ्वा, भल्वा, हठ्या, गैँरा ट छिच्छाल्याडर हुँ । ओइन्से बच्ना कर्रा ।
हुँकार भर्खरिक पैलोठि बच्छयक बच्चा, बघुन्या बोक्क लैगिलिन हुँ । उ बछिया आपन बच्चक लाग राटडिन बोल, हुक्हिन महासोग लागिन । पर्चल बघुन्याँ आपन बच्चन लाग सड्ड एक ना एक्ठो बच्छु बोक हुँ ।

यिह झोँक बुडु भारि खाभर भँग्ल । पर्चल बघुन्या आइना जैना गुँइर पैलाक खाभर बिछैल । सड्डक पर्चल बघुन्याँ, उ दिनफें गैयक बच्छु डाँउ लगाक डबोट लेहल ।
बाँ..ऽऽ…. बाँआ..ऽऽ.बोलट सुन्क चिमा लगुइया सबजे आपन आपन टठिया, खोरिया टिङ्गटिङ्ग बजाइ लग्ल । भारा बर्टन सुन्क उ बच्छु छोर्क भागल । बघुन्याँ खाभरिम बाँझगैल । यहोर उहोर करट करट उ भुँर्यागैल । सब्जे ठुलठुल बेड्हा लेल लेल छुट्ली मुले लग्घु जैना केक्रो हिम्मट नैपरिन ।

बुडु कठ, सब्से पहिल मै जाक ढुस ढुस पर्नु । बघुन्याँ खाभर फर्नाहस कर । आघ झपोट्नाहस कर । सब्जे म्वाँर बल पाक ढम्मरढुस लगाइ लग्ल । मारट मारट लट्याइस होगैल ।
हम्र खाभर काट्डेली । सन्टाख, राट्क कब भागल पटै नैचलल । उ दिनसे बच्छु बोक्ना लाख डुहाइ ।
ठाँह्रा अइलक फें डुइ टिन महिना हुइ लागल रह । गयर्वा बुडु बोली लगैल, “लर्को आपन आपन हरचाली हाली सिर्जाओ, आब घर जैना ब्याला हुइटा ।”

बन्वँकबासले गाउँक टरटिउहार, गुर्या, अस्टिम्की, अँट्वारी सब छुट गैल रह । डाइबाबा मन भोहर कराक टिउहार मनाइल हुँइही । यि सालके अग्रासन डिह जाइ नैसेक्गिल । डिडि बट्या हेरल हुइ । डाइक डोंगली सोर्या गुर्यम मर्ना सुनल रहुँ । उ झुक्लसे फें महि पस्टो नैरह । ओकर ट मास फें चिल्गमहस चिम्मर रहल हुइ । एक पस्रा टिप्पुर डर्लसे फें मिठ नैहुइनास रह ।
गाउँम रामझुम्मर नाँच सुरु होगैल हुइ । बडलपुर्हान बिप्टा डाडु सिता बनल कट्रा सुहैना । जब रौना हारक लैजाइबेर महिन महाडिक लाग । मै नाँच हेर्टि हेर्टि ढेर्चो आँस पोछ्ल बाटँु । चैनपुर्हान मन्ल्हा ढावन बन्ख खोब हँसाय, । एकचो ट मै कट्टुम मुट मारल रहुँ ।

डख्खिन घरान पुर्वा गँहजर गँहजर मन्डरा बाज लागल हुइ । गाउँक सारा पटोर्हि बठिन्यन सख्या नाँच सिख्नाम लागल हुइही । यी बरस बरघरन्याँ बुडि सबजहन निखार डारि ।
मोर गोचन घरजैना सामाजामा, हरचाली कर्टि रहंै । लौटा आपन बुँडुक लाग पौला चँस्ल रह । मंग्रुह बुडु खट्यक सिरैपाटि चाँस सिखैल रहैँ, उ आपन बाबुक भोजम डेना कह । गोग्डा आपन बुडिक लाग हेल्का बिन्टि बिन्टि निम्जाइ नैसेक्ल रह ।
ढ्यार जे खट्यक पेंर्री बनैल रहैँ । किउ सनक लर छुटैल रहँै । गयर्वा बुडुक गुनसे ढ्यारजे आपन आपन हरचाली सिर्जा सेक्ल रहि । बुडुफें ढ्यार हर्चाली संगर्ल रहँै । हेल्का । डिल्या । पन्ह्वा डार ब्याना । मच्या । सुप्पा । भाँगल सिक्हर । का का हो का का ?

घर लौट्ना हुइली । सब गोचँन्क मन चौकस बिल्गिन । सब्जे फुँहाइट । आपन आपन सिरजाइल हरचालिक भर्वा बाँढट । बुडुक ढ्यार हरचाली मै कँन्ढ्ेइल रहुँ । बुडुफें टेङ्गनार एकडम चोड्गर बिल्गँठ ।
डख्नान भोँन्ड्वा मन भोहर कर्ल रह । ठाँह्रम ओकर बुर्हाइल गैया मुगैल रहिस् । उप्परसे पैलोठी बच्छ्यक बच्छरु गिडार घिस्या लैगैलिस् । किस्नान घर जवाफ का डेम कह ।

बिच्घरान गयर्वक पिर्वा बर्डक सिंग लर्क टुट्गैल रहिस् । सिङ्गंघिँम बजर बजर किरा करिस्, उ फें आपन खट्ठैल्हि किस्निन्यक डर मान ।
ढ्यार गयर्वा, भैसर्वन्क आपन आपन खिस्सा रहिन् । गयर्वा बुडुक पाछ पाछ मै झिबझिब करुँ ।
“यि केकर केकर लाग पौह्रा हो बुडु ?”
गयर्वा बुडु लजैटि कहल रहँै,“ का बटाऊँ नाटि, टुहाँर बर्घारान बुहर््या, बुडिक लाग ट हो ।”
”फुरसे हो बुडु ?”

उ ख्वाँर डाँट बिजिक्कसे डेखाइल रहैँ । हुँकार पाछक बंगारा सारा झर सेकल रहिन । टनिक आँखर बस्टो पइल्से आगुस पागुस पाँरठ । आगक कोड्रा डाँट टुट्क ब्वाँङ्ग डेख परिन ।
डगरि डगरि उ डिन बुडु आपन मैयँक बाट बटाइ खोजँै । बरघरान बुरह्या किस्निन्याँसे सिल्गल ढ्यार बरस होगैल हुँ कहट । ओह माघसे डोसर किस्नान घर रोटि खैना मन नैलग्लिन हुँ । बरघरन्याँ बुडी चुप्प चुप्प नुका नुका मिठ्माठ टिनाटावन, चट्नीचुट्ना बचा डेहल बाट बटाइठँ । खोट्या टिना पकापका खवाइल बाट सुनाइठँ । बड्डो मुलक दिनसे उ महिन आपन घरगोस्या मान लेहल रहि हुँ । संग मुना संग जिना कहठँ ।

गयर्वा बुडु बरघरन्याँ बुडिह डेखक लाग बेसबुर रहँै । हुँकार चोड्गर पउली डेख्क अन्सार सेक्जाए ।
डोसर डिन, एक टाँरासम डिन उप्पर टस्कल रहल हुइ । हम्र गाउँक टिक्रा डर्वम पुग्गैल रही । गाउँक टिक्रा खोल्ह्वम जन्यावन लहाइट बिल्गठँ । मर्डन भर लहालहा उच्याइल रहैँ । किउ भिजल कट्टु आपन कपारिम ढर्ल रहँै ।
कुइ हाँठम पोक्री पर्ल । किउ सोनपानी छिमछिमा छिमछिमा ढिक्वँम उच्याँइठ ।

सब्जे हम्र अन्सार डर्ली । किसन्वन कहँठ, गयर्वा, भैसर्वन आगैल हुँ । किउ आपन आपन डाँगर बगालिम झाँकट । कुइ आपन गैया भैसिन्या बच्चाइल डेख्क खोब फुँहाइट ।
“का पाइल ? पर्या हो कि पर्वा ? बछ्वा होकि बछ्या ?” खोब पुँछठ ।
हम्र भन्याको गाउँम के घटल बाटक सुर्ट्म रहि । हाली हाली गयर्वा बुडु पुछ डर्ल ।
“केकर माटि हो रै डौलट्या भैया ?”

“अरे का बटाउँ गयर्वा बुडु ! अप्नक बुरह्या किस्निन्यक ट हो । बिचारी बड्डी कालसम ट चुम्मर रहि । खोब सख्यक पैँया सिखइली, बिन्ह्य ट अचम्भुक लग्टिक चौकिडर्वा माटि डेना हाँक पारट सुन मिलल ।”
यी सब सुन्क गयर्वा बुडु आउर नैपुछ सेक्ल । उ ओट्ठह पौला अर्गरा लेल ।

किसन्वाँ किस्निन्यन सब पट्निक पहाँट लाग्क गाउँओर नाम सेक्ल रहँै । गयर्वा बुडु आपन हरचाली, किस्निन्याँ बड्डीक गर्यम डार डेल । ढ्यार बेर सुक्क सुक्क कर्टि आँस पोछ्ल । माटिक च्यापा उप्परसे चर्हैल । खोल्ह्वमसे लहा ढोक च्वाँखा हुइल । उ ढ्यार सिहरल बिल्गल । उ खबरसे टुट गैल रहैं ।
उ दिनसे बुडु बासी, मिन्ही, बेरि खाईक बिस्रा डारँै । दिनपर दिन उ डुब्बर हुइटि जाइटहैँ । निब्बर जिउ, आँख भिट्टर पेल्गैल रहिन । डिनभर आपन मैयक याडम झोक्राइल रहँै ।

शेखर दहित
बर्दिया

ठाँह्रा

शेखर दहित