नाटक
सारा मनै एक्क हुइ
पात्र हुक्र
सोनपुर्या ः बाबा
सोनपर्न्या ः डाइ
बेल्या ः छाइ
गेड्वा ः महटान बर्का
बिस्न्या ः गाउँक मनैयाँ
खुस्या ः तिलरान छोट्का
छुनु ः सोनपुरेक छावा
रमेश ः डाक्टर
ज्ञान्या ः गाउँक अगुवा
खड्क्या ः मस्टर्वा
गाउँक मनै

पहिला दृश्य
(सन्झ्याख आझ सोनपुर्या बहुट मिच्छाइल बा । ओकर मनम उदसिन्ताके भावना पैदा हुइल बाटिस् । काकर कि वाकर छाइ लोह्रासे उहर्ख गिलक एक अँठ्वार होसेक्लिस् । ख्वाज जउइया घर फिर्ता निहुइल हुइ ट ।)

सोनपुर्या ः (अङ्गनाम हुक्का टन्टी) रि छुनुक डाइ आझ पत्ता लागटिन् कि नाइ ?
सोनपुरन्या ः काजुन ट अहमिस् घर निअइल हुइ ट । कोन गाउँम भगाख लैगैल बा । लाज निरलक डैज्जरा ।
गेड्वा ः (अङ्गरीले डेखैटी) ओहेरो महटान दादु हुक्र आइ ट ।
सोनपुर्न्या ः खोजुइया ट आइ ट छुच्च ड्याखटुँ । बेल्या निहो काहुँ ।
सोनपुर्या ः (झोक्कैटी) बेल्याओल्या का चाहल जुन नाक ट कटा स्याकल इज्जत मट्टिम मिलास्याकल । गाउँम मुह डेखाख नेंगना फे लाज लागठ । फलानक छाइ लोह्राह लेक गिलिस् कैख कठ ।
बिस्न्या ः (सम्झैटी) जुन हुइना होगिल पर्वट्या बर्ढा मरगिल । आब का कर्टो ट हितचित मिल्गिलिन् गैगिल । आब रिसाक का पैना बा , छाइक् जात एक ताल जाहिक पर्ना रलहिस् ।
खुस्या ः (बातम समर्थन कर्टी ) ठिक बा लौडा आफन घर लैगिल बा । मन मिल्ख गैलक मनैन का कना हो । जबाना और आस्याकल ।

सोनपुर्या ः (रिसैटी) भेटाइलम झोटी पकर्ख लान निसेक्ल हो । जबाना और अस्याकल कैख आफन पुख्र्यौलीपन छोरडेना ट । कहठ सुन्ठो कि नाही जात जात हो लोहा घुन खा ।
सोनपुर्न्या ः रहिन्डेओ छुनुक बाबा काल्ह पाँच पञ्च जुटाख छलफल कर्बी कि कसिन खुस्या भैया ।
खुस्या ः (समर्थन कर्टी ) ठिक बात कलो भौजी आब अन्धार फे हुइ लागल हम्र घर ओहर लागटी ।
सोनपुर्या ः रे भाइ दिनभरिक खह्रवाइल जिउ एकओक खोर्या आमिल ढामिल पिख जैहो । जारी गेड्वक डाइ जार छाब ।
बिस्न्या ः रहन्डी दाजु और दिन कभुकाल बैठबी । आझ ठनिक डट्करल लागटा ।
आझ अप्नेक बहोरेक जुरी आइसक करटलहिस् ।
सोनपुर्या ः लि लि भाइ ।

डुस्रा दृश्य
(आझ भिन्सार सोनपुर गाउँम कचहरी बैठल बाट । सबजान जुट्सेक्ल बेल्यक ठर्वा घरक तरफसे आइल बाट । बेल्या ओ प्रेम बहादुर फेन सामिल हुइल बाट ।)
ज्ञान्या ः ले ट सोनपुर्या टुहनक बैठाइल कचहरी हो । कसिन कसिन बात बा पाँच पञ्चक आघ ख्वाल परल ।
सोनपुर्या ः बात म्वार छाइ ओ यह कुकुर लोह्राके हो , अग्घ्वा डाडु ।
ज्ञान्या ः सबसे पैल्ह ट लौर्या लौरक बात सुन परल कि कसिन पन्चो ?
गाउँक मनै ः (एक स्वरम ) हो हो बात ठिक हो ।
ज्ञान्या ः ले आपन बात ढर प्रेमबहादुर ।
प्रेमबहादुर ः मै ओ बेल्या एक डुसरसे बहुत मैया पिरिम कर्ठी । मै भोज करम, सुखदुख कट्बी कैक भगाक लन्नु, अग्घ्वा काका ।

ज्ञान्या ः (बेल्याह पुछ्टी) बेल्या ट्वार कुछ कना बा ?
बेल्या ः कुछु निहो मै हिकिहिन्से प्रेम कैक मन पराक गैनु । दुखसुख ज्या जसिन हुइ मै आफन प्रेमह नै छोर्बु । मै सिखापह्राख गिलक निहुइटुँ ।
ज्ञान्या ः सोनपुर्या ट्वार विचार कसिन बा ? लौरा पक्ष ट निछोर्ना कहट । टोर छाइ बेल्या फेन अप्नेहे गैनु कहटा ।
सोनपुर्या ः (झोक्कैटी) हेरो पाँच पञ्चो यी म्वारकेल समस्या निहो । यी ट पूरा गाउँक समस्या हो । आझ म्वार छाईह लैगिल काल्ह टोहनके छाइ छावाम फे असिन घटना आइसेकी ।
गाउँक मनै ः (एक स्वरम) हो हो हो । बेल्याह छुटापत्र करही परठ । पे्रमबहादुरसे डाँर लेना हो डाँर । टब ट चेटही हिंक्र ।
बेल्या ः ठिक बा, गाउँक मनै हमहन छुटापत्र ट कर्बो लेकिन एकठो बात ध्यान देक सुनो । हमार मैगर चोखो मैया पिरिम कबु छुटाइ निसेक्बो । मै सदा सदा प्रेमके हृदयम रबु । मै टुहनके नाउँम गरझुलके मरजिबु ।
प्रेमबहादुर ः यदि हमार चोखो पिरिमके डाहा लाग्टा कलसे हम्रसंग जिउ डर्बी । हम्र एक डुसरसे छुट्ट बैस निसेक्बी । टोहन कट्लसेफे ओह लाल रकट आइठ, हमहन कट्लसेफे ओह लाल रकट आइठ । आखिर हम्र सब मानुख ट हुइटी जे काखर भेदभाव ।
खुस्या ः सोनपुर्या डाडु हिकहन छुटापत्र जिन कराउ । आझुक यी २१आंै शताब्दीम फे जबाना काहाँसे काहाँ पुग्स्याकल । छुवाछुट, जातभात बेकार हो । मनै मनै एक्क ट हुइटी काहुँ । आब हम्र पुरन्या विचार हटाइ पर्ना जुगजमाना आस्याकल हेरी ।

खड्क्या मस्टर्वा ः ठिक कलो भाइ, हम्र आफन गाउँ समाजम रलक अन्धविश्वास, विकृति, खराब व्यवहारह हटैना एकदम आवश्यक बा । हम्र सक्कु एक्क मनै ट हुइटी काहुँ ।
गाउँक मनै ः पह्रल लिखल मनैनके बात अस्ट हो । आफन रीतभाँट छोर्ना, छोइछाट कर्ना हमहन ट ठिक निलागल आब अग्घ्वा ज्या करि करि । जाइ र्यौँ लर्को ।
सोनपुर्या ः सुनो पन्चो आझ मै बिना निर्णय कर्ल नैछोर्बु । हेर बेल्या आझठेसे टैं म्वार लाग मरगैले । म्वार घरम जिन्गीभर मुह नाडेखाइस् । मै ट्वार लाग मैरगैनु अत्रा बात बुझ् ।

टिस्रा दृश्य
(समय परिवर्तनशील बा कुछ बरस पाछ सोनपुरेक गेद्वा छावक् भ्वाज हुइठिस् । ओकर छावा पटुइह्या एक्को निक नामान्ख घर फुट्जिठिस् । कुछ समयपाछ सोनपुर्या महा कर्रा बिमार परठ । कैयाँै हेराफेर, आछत, पाती कर्ठ लेकिन झन झन सिकिस्त हुइटी जाइठ । खेतीपातिक समय हुइलक कारण सब गाउँक मनै आफन कामम व्यस्त रठ । एकदिन बेल्या ओ प्रेमबहादुर लहेर अइठ ।

बेल्या ः (साहास बटुल्ख) ड्वार ढक..ढक..
छुनु ः द्धार उप्क नासेक्क । डाइ डाइ के जुन आइल बा । ड्वार उप्क आ ट ।
सोनपुर्न्या ः (ड्वार उप्कटि )के हो ट ? वर्खक दिन…..
बेल्या ः (आँखिक आँस पोछ्टी ) बाबा काहाँ बा डाइ
सोनपुर्न्या ः भित्रर पठ्रिम् ट बाट काहुँ । न्याङ्गवाङ्ग निसेक्ठ ।

प्रेमबहादुर ः (आश्वासन डेटी ) चिन्ता नाकरो हम्र अस्पताल लैजैबी ।
सोनपुर्न्या ः अस्पताल लैजाक का कर्ना हो । अत्रा गुरुवा पाटी करठ घरिम् ट निचोखइल । हमारठे रुप्या फे निहो ।
छुनु ः (भित्ररसे डौरटी) डाइ बाबा ट ओक्लाइटा ।
(सबजन डौरटी भित्रर जिठ )
बेल्या ः हम्र बाटी जे डाइ । का चिन्ता करटे ।

सोनपुर्न्या ः लेओ पानी
प्रेमबहादुर ः राउट ट बरे कर्रा होसेक्ल काहुँ । झट्ट अस्पताल लैजाइ ।
(रातीरात अस्पताल लैजैठ । संगसंग छुनु, बेल्याफे जाइठ ।)
प्रेमबहादुर ः डाक्टर साप, रामराम ! मजासे जाँचबुझ करी ट । बहुत दिनसे बिमार परल बाट । आजसे झन ब्वाल फे निस्याकठुइ ट ।

डा. रमेश ः (जाँच्ख) उहाँक् अवस्था गम्भीर बा । तत्काल सलानी पानी डिह परी । डु ठो इन्जेक्सन ओ डबाइ लिख्डेरख्नु । तत्काल ब्द्य + उयकष्तष्खभ नचयगउ (एबि पोजेटिभ समुह) के रकट चाहिँ ।
बेल्या ः रकट के व्यवस्था कसिक कर्ना हो ।
प्रेमबहादुर ः डाक्टर साप मोरिक ब्द्य + उयकष्तष्खभ नचयगउ (एबि पोजेटिभ समुह) रकट हो मै डेंबु ।
डा. रमेश ः झन मजा हुइल खोज नै परि ।

चौठा दृश्य
(पाँच बोटल सलानी पानी ओ २ प्वाइन्ट रकट चह्राख सेक्ठिस् ट सोनपुर्या होस्म आइठ् । )
सोनपुर्या ः (भक्वाएसक कर्टी ) मै काहाँ आइल बाटुँ ना ?
छुनु ः अस्पतालम आइल बाटे बाबा, काल्ह राट्ख अन्लही । टैं बेहोस् हुइल रलहे । आझ बल्ल ट्वार होस् आइल बा ।
डा. रमेश ः अप्नेक ह कसिन लागटा ? जिउ सिउ ट निबठाइटो ।
सोनपुर्या ः ठिक बाटँु डाक्टर साप । सक्कुजान खेतिपाटीम बाट मही के आनल अस्पताल ?
छुनु ः डिडी भाटु ।

सोनपुर्या ः (लाल लाल आँखी डेखैटी ) ओह लोह्रा लेहर्न्याँ ।
छुनु ः (आँखीक आँस पोछ््टी ) डिडी भाटुह जिन गर्या बाबा । हुक्र निरट कलसे टैँ आझ टैँ यी संसारम ना रटे । हमारठे कुछु रुप्याफे निरह । सक्कु भाटु डेल । टोही चह्रैलक २ प्वाइन्ट रकट फे भाटु डेल । (एक्क सासम सारा वृतान्त सुनाइट् )
सोनपुर्या ः (बेडमसे उठ्टी) म्वार छाइ बेल्या, डमन्ड्वा मही माफ करो डमान मै पापी हुँ । मै टुहुन एक्ठो कुकुरसे फे ज्यादा दुव्र्यवहार कर्नु । मही माफ करो ।

प्रेमबहादुर ः ठिक बा राउट मै छुटी मनैनसे का माफ मागटी । माफी ट मै मङ्गा चाहिँ ।
सोनपुर्या ः मही लज्जित नाबनाउ डमान मै बैगुनीह आझ गुनले मार्ख म्वार आँखी खोल्देलो आपसे मै जातीय भेदभावके विरोध करम । सारा मनै एक्क हुइ । छुवाछुट जसिन खराब प्रथा समाजसे हटाइ पर्ना बा ।
डा. रमेश ः आप मै डिस्चार्ज कैडेहटुँ । अप्नेक हुक्र घर जाइ सेक्बी ।
बेल्या ः बाबा, आप हम्र घर जाइटी । बिर्वा सक्कु झ्वालम बा । टुह्र भैयासे एब्बुलेन्सम जाउ ।
सोनपुर्या ः असिन खुशिक दिनम मही छोर्क जिन जाउ । आब संग घर चोलो ।
(सबजन सोनपुर गाउँओहर लग्ठैं)
पर्दा गिरठ ।
मानबहादुर चौधरी ‘पन्ना’
वीरेन्द्रनगर २ लौबस्ता सुर्खेत