कौवा, सुगुवा, कन्ठेवा ओ मैना
बात ढेर साल पहिलेक् हो । एक्ठो महाँ भारि घनघोर झप्स्यार बन्वाँ रहे । बन्वाँमे मेरमेराइक् चिरैचुरुंगन लगायत बाघ, भालु, हाँठि जैसिन मांसाहारि ओ साकाहारि जंगलि जन्टुनकेफें बसाइ रहे । बन्वँक् किनारे खोल्हुवा हुइलेक कारण ओइन डुर पानी खोजे जैना कौनो समस्या नैरहिन । खोल्हुवामे बारौमास पानी बहटि रहे । अपन अहरा खोज खाके प्यास मेटाँइट । उहे बन्वँक बिच्चे एक्ठो बरा भारी रुखुवा रहे । उ बन्वँक् सक्कु भारी रुखुवामे गन्जाए । उहे रुखुवामे बसेरा लेटि आइल रहैं । कौवा, सुगुवा, कन्ठेवा ओ मैना । यइने दिनभर अहारा खोजट खोजट डुर डुर सम्म छुट्टे छुट्टे ठाउँमे पुगजाँइट् मनो साँझके उहे रुखुवामे बसेरा लेहे पुगजाँइट् ।

आउर डिनिक् हस् उ डिन फें चारु संघरियन बसेरा लेना रुखुवामे पुगठैं । डिन ओल्टार हुइटि रहे । जेठके महिना डिनभर ढुप्पन घामके संगे ढुर माटि मिलल बयाल । पानी बर्सलेक् ढेर डिन रहिके कैंयाँ कुच्चिल बड्रि आगैल रहे उ डिन । उ डिन फे चारुजाने एक्के डरियम् बैठ्नै । डिन भरिक डट्करल जिउ सुखडुखके बाट बटेवइटि रहैं । टब्बिहि एकचो जोरसे बड्रि गरगराइल । टब सबजाने सान्ट हुइगैनै एकघचिक । टब सुगुवा कहल टाँइ टाँइ टाँइ चोलो संघारी डोसर ठन् बसेरा लेहे जाइ ।

अपन जिउ ज्यान बचाइ । मैना बोलल कुर्चिल कुर्चिल बड्रिक बोल सुनके मोर सस्सा परान उर्गैल । कन्ठेवा बोलल कन्ठेउ मजै मजै रहब सब केउ । कौवा कहल काउ काउ जिहिन जिहिन जहाँ जहाँ जैना बा जाउ जाउ । सक्कुहुनके सल्लाह अनुसार सक्कु जाने उ रुखुवाहे छोरके अन्टे बसेरा लेना निर्णय कर्नै । कौवा नैजैना बाट बटाइल । बहुट सम्झैनै सुगुवा, कन्ठेवा ओ मैना । उ अप्ने बाटेम अटल रहल । मोर जनम करम इहे रुखुवामे हुइल ओस्टे फें इहिनसे भारि भारि आँढि पानी मै एम्हे कटैले बटुँ कहल । पहिलेक् बाट डोसर रहे । टब टो रुखुवा जवान रहल हुइ डँरिया पटिया मजै रहल हुइ, आब टो इ रुखुवा फें ब्ह्राइ गैल बा । का पटा काल्ह सक्कारेसम इ रुखुवा नैरहट् कि ? बड्रि हेरके टो पठ्रा पानी फें अइनाहस् बा । चोलो बरु आझुक् राट अन्टे रहप कस्टोक जस्टोक ? कन्ठेवा, मैना, सुगुवा अस्टे अस्टे बाट लेके सम्झैनै । कौवा बाट नैमानल । अन्टमे ओहे रुखुवामे राटभर रना बाट बटाइल । अट्रा कहिके नैमानल । टब जाके टिनुजाने उ रुखुवा मन्से अन्टे ओर चलगैनै । दिनफें समियाँ सेकल रहे ।

उहे रुखुवासे टनिक डुर छोटछोट लसुरके झप्टिसे राट कटैनै टिनुजाने राटभर निन नैपर्लिन । राट भर आढिँ पठ्रा पानी बर्सल । याड कर्टि रहैं सम्झटि रहैं । अपन संघरिया कौवाहे डोसर डिन आँढिपानी ठम्हल टे ढुसमुस्रे अनग्ट्टि अपन संघरिया कौवाके हालखवर जानेक् लाग उहे रुखुवा ठन टिनुजाने पुग्नै । रुखुवा एकढर सुखाइल हुइलेक ओर्से जरबोँटे से टुट्के ढलल् रहे । कौवक् अट्टा पट्टा नैरहल । हड्बडैटि टिनुजाने कौवाहे खोजट खोजट बरा डुर सम पुग्गैनै । टबही कौवक बोल सुन्नै । कौवा काँ काँ कर्टि बहुट पिर भरल आवाजमे चिल्लाइटेहे । कौवाहे राटिक आँढि पठ्रापानी खोप पिट्ले रहिस् । चोटाइल कौवा उरे नैसेक्के फटफटटि रहे । अपन आघे टिनु संघरियन् सकुसल डेख्के कौवा पस्टैटि कहल काल्ह मै टुहिनके बाट मन्ले रटँु टो मोर आझ इ हाल नैहुइठ । सुगुवा, मैना, कन्ठेवा टिनुजाने कौवाहे सहयोग कर्नै । ओइनके सहयोग पाके कुछ डिनमे कौवा चोखाइल । टब कौवा अपन गल्टिहे स्वीकारके औरे आँढिपानी अइनासे पहिले होसियार रहम कहिके किर्या खाइल ।
लाछु डंगौरा
टीकापुर ९ रोहनीबोझिया, कैलाली