पर्छौटीक् बिकृत रुप

सोम डेमनडौरा
२७ असार २०७८, आईतवार
पर्छौटीक् बिकृत रुप

पर्छौटीक् बिकृत रुप

३०० ठो निउँटा । नाहि ४०० ठो । टब्कि हुँकन्हँक भ्वाजक् ट आउर ६०० ठो निउँटा गैलिन् ।

माघ लागल् सँग थारु गाउँम भोजहा निउँटक् बाट गमगमी मचल बा कौह्रक् आगिकसंग । डौलटान घरक आघ पुर्बक् पाँजर कौह्रम आगीसे ज्याडा ढुवाँ मर्राइटा । ढुवाँ चारुओंर मनमनाइठ् । आगि टपुइयन नाकमुह छेँक्टी मुह टस्कैठ । यिह ढुवाँ लपेट्ल बा मघहा भ्वाज । अकल्घरान मन्ह्ली खोभर्वक भिजल् पैंरा लेल अइठी । कौह्रम झ्वास्स पर्टि कलबलैठी, यिह उल्टहान भाटुक् काम ट हुइटिन् काहुँ । सक्कह्र्यं सक्कह्र्यं भ्वाजक बात उठैँही । कबु का कबु का । ढुवाँ आउर जोर मरमराइठ् ।

यि बात हो डुल्हक घरक । पैल्ह पैल्ह थारु गाउँम ढ्यार जसिन भ्वाज फागुनम ह्वाए । फागुन कटिकि कौनो मेरिक साइट ह्यार निपर्ना । टर आस्काल माघम फें ढमाढम भ्वाज ह्याए भिरल् बा । आस्काल्हिक भ्वाज कर्ना टरिकाफें बडलगैल् बा ।

पैल्ह पैल्ह डुल्हा डुल्हि एक अउरकहँ डेख्ना मौका निपाइँट् । घरक मनै या नाटपाटन बनाइ जैना ओ पक्कापक्की कैडर्ना चलन रह । ठर्वा जन्नी एकलाग भ्वाज ओरैलक ड्वासर बिहान मुह ह्याँर पाइँट् । हमार बुडिबुबहुँक्र बटाइँठ् एक बरस सम् फें लाज लग्टि रह । एक्क खट्यम संग बैठ निसेकी ।

आस्काल बरा लिरौसि होस्याकल् बा । लौंरा लवँर्या एक अउरकहँ पैलहँ डेख रख्ठ । मन मिला रख्ठ । मन परा रख्ठ । मैयाँ बैठा रख्ठ । टब बल्ल भ्वाज कर्ठ । भ्वाज कर्ना लिरौसि हुइलसे फें जलम भरिक जोर्या हुइना कम्टि अरबर निहो । जियटसम् मैगर मैयाँ बनैना महा साँसट रहठ् । यि बात ट भख्खरिक भ्वाज करुइयनसे ज्याडा छिप्पल पाकल हुँकन पटा रहठ् ।

आस्काल कैय मेरिक टरिका बा जोर्या हुइना । जस्ट कि सक्कु रिटभाँट पुगाक भ्वाज कर्ना, मन्दिर जाक टिकाटाला कैक, घरहीँ टिकाटालो कैक, सामान्य खानपिन कैक, उर्हार्क, सहमतिम आपन घरम लान्क । आस्काल एकठो चलन फे भिट्राइल् बा । मन परल् या मैयाँ बैठल् लवँर्या घरहीं लान डर्ना । डाइ बाबक सहमति लेना या निलेना यम्न मतलब निरठिन् । किहुसे मैया बैठ्गैल् कलसे एक अउरक घर जाइ भिर्जैना चलन बा । असिहँक जैटि जैटि एक अउरक घर बैठ भिर्जैना बानी बा । बैठ भिर्ल कलसे स्वभाविक रुपम लवँर्या लौंरक घर बैठ भिर्जैना ओ उ घरक टर्नी होगैलक आँखि साक्षि बन्जाइठ् । वाकर लाग बाजागाजा निचाहठ् । जन्याव उ घरक ट हुइलि टर आभिन सम् औपचारिक भ्वाज हुइलक भर निमान्जाइठ् ।

थारु समुदायम औपचारिक भ्वाज टब हुइठ् जब डुल्हि ओ डुल्हाहँ पर्छहीँ । या कहि ठर्वा मेह्र्वन पर्छहीँन कलसेकेल औपचारिक रुपम भ्वाज कैगिलक मान्जाइठ् । यि ब्याला सम् लौंरा लवँर्या संग बैठ्लक करिब बरसभर या केक्रो केक्रो ट चार पाँच बर्सक लर्का फें होसेक्लक उदाहरण बा । असिक हेर्लसे ट हमार थारु समुदायम ठर्वा जन्नी हुइना बरा लिरौसि बा ।

टर पर्छल पाछ पर्छौकी (पर्छौटी) खवैना अनिबार्य बा । पर्छौकी खवैना कलक सामाजिक रुपम भ्वाज हुइलक प्रमाणित मान्यता हो । यि पर्छौकी आस्काल बरा महंगा होगैल् बा । डुल्हक् घर पर्छना हुइलक ओर्से आस्काल्हिक डुल्हक बाबन उकुसमुकस कैक पर्छौकी खवैठ । पैलहँसे भिट्रा डिहल् पटोइह्यन फेर्से बराट जैना सवाल नि उट्ठिन् । अन्खोहार फें लग्ना हुइल् । उहमार फें परछ्क पर्छौकी खवाइल् लिरौसि मन्ठ ।

पर्छौकी (भ्वाज) खवाइक लाग निउँटा ट बाँट परल् नाटपाटन, गैगोट्वार ओ रान परोसिन् । यि निउँटा बँट्ना खास कैक डुल्हक घरक जिम्मा रठिन् । टर यम्न डुल्हिक घरक मनै हाबि हुइना चलन आस्याकल् । जट्रा डुल्हक घर मनै आपन नाटपाटन निबँटहीं उहिँसे डुगुना डुल्हिक् घरक मनै डुल्हक् घरसे छापल निउँटा मगैठ । डुल्हिक घरक मनै ओ हुँकन्हक् नाट पाटन डुल्हक् घर भ्वाज खाए जाइक लाग ४०० से उप्रहँ निउँटा बँट्ठ ।

यि ट सरासर बिकृति हो । ओसिन से ट बराट गैलसे ट होगैल् जे । का जे बेकारक खर्च बेहोर्ना । आभिन ट बराट फें ट्याक्टरक ट्याक्टर ओ पठ्लर्ही यहिँसे डु टिन गुना ढ्यार पठैना गलत चलन फैल् स्याकल् बा । डुल्हिक घरक मनै अट्रा ढ्यार निउँटा बाँटक् लागका जे माग कर्ठ ? ढ्यार नाटपाँट कैक डेखाइक लाग ? ढ्यार मनै जाक ढ्यार डान डिहिँ कैक ? या आपन छाइ बहिन्यँक् घर जाक ढ्यार खाइक लाग ?

एकठो छाइ अउर घर जाइ ब्याला ट आपन स्याकठ् सम्, शक्ति अन्सारक पहुँरा डेक पठैना हो । या कहि लेक जैना । बगाल भर मनैन लैजाक आपन छाइक घरम रिन लगैना हो ? जब टिन चार सय मनै डुल्हिक ओंर्से केल भ्वाज खाए जाइ लगहिँ ट डुल्हक घरक मनै रिन निकार्क ट सिकार भाट खवाइ परल् । यि ट आपन छाइ बहिन्यन् गरिब बनैना, रिन बोकैना या कहि कम्जोर बनैना बाहेक अउर का रह सेकी । यि थारु समुदायक फैल्लक बरवार बिकृति हो । यदि यि चलन निरोक्ना हो कलसे थारु समुदाय गरिब क गरिब, लेबर क लेबर, दास क दास पलि रहहीँ ।

आब असिन मेरिक गलत चलनहँ रोक्क आपन घरम आर्थिक समृद्धि लानी । यि मेरिक चलन सामाजिक ओ संस्कारी कह जो निमिली । बिकृतीहँ संस्कृति फें कह निमिलठ् ।

भ्वाज एकठो असिन साँस्कृतिक ओ सामाजिक रित ओ जौन लौंरा ओ लवँर्या एक अउरक जीवन जो ह्र्या हुइलक औपचारिक प्रमाण डिहठ् । जिन्गी जिना ट ठर्वा मेह्र्वा हुइट । टर हम्र सामाजिक प्राणी हुइलक मार, सामाजिक भावना जोर्लक ओर्से सामाजिक मुल्य मान्यताहँ मन्ठी । यि मान फें परठ् । यिम मान्यता जो हमन मनैनक रुपम जिय ओ एक्क सम्बन्धम जिय सिखैल बा । टर असिन विकृतिले समाजहँ आभिन भड्डा बनैटि बा । असिन विकृत रुपहँ र्वाकक लाग स्थानीय सरकार, बरघर प्रणाली, सरकारी ओ गैर सरकारी निकाय, स्थानीय बुद्धिजिबी आपन आपन जिम्मेवारी बहन कर पर्ना जरुरी बा ।

भ्वाजम ढ्यार सिकार डारु खवाक पिवाक क्याकर जिन्गी सफल हुइल् बा जे ? बरवार भ्वाज कर्ना निहुम कौन जोर्या सुखसे जियल् बाट जे ? अनावश्यक भ्वाज खर्च बचाइ ओ आपन लर्कन मजा शिक्षा डिहक लाग पैसा बचाई । यम्नहँ थारु समुदायक भला रही ।
सोम डेमनडौरा
राजापुर २ जोतपुर बर्दिया

पर्छौटीक् बिकृत रुप

सोम डेमनडौरा