कथा
हैमस
रातके सवा नौं बजे ओर ‘कान्छी ! भित्रको भान्सा सकेर आउ है ।’
‘किन र मालिक …?’
‘आउ न भने पछि आउ न !’

१४ बरसके रामरति पहिले छट्पटाइल । आझ फेन मालिकवा महिह् सटाइ । जब मल्किनीया घरेम नैरठी टब्बेसे बाने परालेले बा कोर्हिया । रोउ, चिल्लाउँ कलेसे मोर चिट्कार के सुनी, चिमचाम बैठके केकरो कठ्पुतलीहस् सहे फेन टे नैसेकजाइ । एकर ठन रनासे टे घरे भागके चल्जैम । जा हुइ हुइबे करी, डाइबाबा मही मारिट् चाहे काटिट् । अकेली बरबराइल ।

भिन्सहरी अहोइ सुख्लक बाबा जन्ले टो कि नाइ ? यी नकटी टे फेन आपुगल झे । आब का कर्ना हो । यिहीहे नेपठाब टे मलिक्वा तट मारडारी झे ?

हमारे कोखके लरका हो । मलिकवा गरियाल हुइहिस् बस भुसियाके चलआइल हुइ । १÷२ दिन बैठे डे रिस मेट्हिस टे अप्नेहे डगर लागी काहुन् । बुर्हुवा बरबराइल ।

रिसैटी ‘टुँहुँ टे लेलो अइसिन ढेर ऋण । ऋण नैलेटो टे, ना टे यी लवन्डीहे पठाइक परट ।’

‘ओहो ! (रिसैटी) हाँ ! खोब बट्वाले री, छावक् भोज करे लग्लुँ टे यी चाही उ चाही कहटी खोब ऋण करवालेले आब मोर पर झार टे सारक ।

पटुहिया–‘अहोइ टोहाँर डाइबाबा काकरे यी मेर करठाँ होइ । रातो दिन हैमस मचैले रठाँ । अइसिन जंजालसे टे जङ्गले मजा रही । माना बाँट् लेना हो, बाते ओरा जाइ । कर्वासन बन्ड कराइ कहो भिन्सहरी भिन्सहरी ।’

छावा–‘मही फेन रिस टे लागठ । कौनो काम कैलक चित्त नैबुझ्ना । जब हो टब करकर लगैले रठाँ ।

टे का चिपाइल रठो, माघ अइटी बा काहुन । टोहाँरे परसादे टे यी सबकुछ सहक परठ् ।
चुपाचुपा यी बुर्हवाहे कहुँ ।
छावा–‘का करे भिन्सहरी भिन्सहरी यी मेरके हल्ला करठो का …?

कुछ शान्त हुके ‘टोर बहिनिया भागके आगैल् । आब कैसिक ऋण कटैना हो । टोर डाइसे बरबराइटी ।’
‘यीहे दिन डेखक लग टे छाइ पठैले रहो ।
डाइ–‘हाँ खोब कहिले, रुपियाँ पैसा कमैले रटो टे पठाइक् परट की का ?

मही रिस ना लग्वाउ । टुहरिनेके विचार नैहो टे माना डैडेउ काहुन् । बरबर बरबर लगैले रठो ।’
बुर्हवा–‘अरे ! सामा ना जामा भोज करवाके आब घर फुट्ना सोँच्टे । १०÷१० हजार रुपिया टोर बाबा कहाँ पाके टिरी रे ?’

रिसैटी ढेर ना गल्मला । बिहान हुइ डे तट जा हुइ हुइबे करी सारे ।’
बिहान हुगैल चढान भैया डौरटी फोन लेले अइलाँ ।
गोहरैटी ‘काकु होइ ! टोहाँर फोन आइल बा झट्टे आउ ।’
हडबडैटी ‘कहाँ रे भैया !’

‘लेऊ ।’
‘हेल्लो ! के हुइटी ना अप्ने ?’
ओहोर से ‘बिसराम हो ?’
‘हो…….! हो….!’

‘बाजे छोरी पठाइदिने की मेरो रकम फिर्ता गर्ने ?’

‘छो..छोरी पठइम हजुर ।’
‘म अरु कुरा जान्दैन, तुरुन्त छोरीलाइ आजै पठाउनु प¥यो, ल राख्नुस् ।

मनमरले ‘हाँ हजुर पठैम् ।’
‘बाबा मै नैजैम उ कोह्रियक घर काम करे ।’
‘१ महिना टे आउर बा माघ पुगाडे काहुन् । हमार दशा फेन टे डेख्टी बटे काहुन् । टोर डाडु माना माँग्टा का करठ् ।

ऋण फेन हमरहिन के डि झे ?

‘टम्ह्ने आइल रहे उ डाडुसे एक अँख्रा पुँछ झे ।’
‘हाँ हाँ विचार करम । सम्झटी, फेन उ भरखर घर बनवाँइटा ।’

‘अरी बुर्हिया छाइ जाइक् मन नैकरठो झे का करी ?’

जोरामे ‘जाइ नै टे छुट्टी पाइ लन्डी । यहाँ माना कमाके ढैल हुइहिस । पठाउ काहुन् ।’
‘टँही सम्झा मैटे कैहसेक्लुँ ।’

गाँरी भरके ऋण बोकट् मजा लागठ् । महीहे कहे कहटो मारपिट के पठाउ काहुन् ।’
‘टोर यिहे बान ठिक नैलागठ लरका हुइँट् सम्झा काहुन् ।’ बुर्हिया चिपाइल् ।

यी मेरके घरेम हैमस डेख्लो पर रामरति अपन जिद्दी नैछोरल । ओहोर छावाबाबनके झगरा परगैलिन । डोसर दिनसे माना बँट्ना शुरु होगैलिन् । बुर्हुवा बुर्हियनके अपन करवासन परली रहिन् । यी दिन, यी अवस्था आइक् डरे सक्कु जाने पहिलेहें सचेत हुइ परल ।
देवराज चौधरी
लमही ७ छुट्की घुम्ना डेउखर दांग