लोककथा
गिड्रा ओ गोहुवा
एकठो गिड्रा ओ गोहुवा मिट मिलैले रहिंट । गिड्रा रोज लडियक् ओहपार डोंगर खाइ जाए । गोहुवा जुन अपन मिट गिड्राहे लडिया नघैनामे सहयोग करे । अस्टक् ओइनके काम ढन्ढा चल्टि रहिन् ।

एकरोज गोहुवा गिड्राहे कहल । मिटमिट मोर लाग जन्नि बनाडेबि । टब गिड्रा कहठ् अरे मिट जि जन्नि बनैना का बा । अपने महिन रोज लडिया नघाडेठि । अपन मिटके लाग अट्रा काहे नैकरे सेकम । लि चिन्टा ना करि । मै अपनेक् लाग जन्नि बनाडेम । गिड्रा गोहुवाहे सम्झाइल ।

अस्टक् गोहुवा रोजडिन घोस्ले बा गिड्राहे । गिड्रा जुन सुनट सुनट मिछ्छा गैल रहे । टब जाके गिड्रा गोहुवाहे कहठ् अरे मिट जि मुहक् कौरा ठोरे होटे । जिन्गिक् सौडा हो काहुन् । एकडिन मिल्बे करिं झे ।

एकरोज गिड्रा डोंगर बिटोरके एकठो मनैंया बनाके ठरह्वाइल । उहिहे बरा च्वाँक बठिनियाँ हस् बनाइल । टब गिड्रा पानी पिए लडियामे गैल । वहाँ जुन ढोबिया रानिक् ढोटि सारि ढोइ आइल रहट । गिड्रा जुगार लगाइल इ ढोबियक् सारि टे छिने परल । ऐसा मुह बाके डाँट काटे छुटल कि ढोबिया डरक् मारे गँर किट्टैले भाग जाइठ । टब जाके गिड्रा सारि लेके चलडेहेठ् । जाके उ डोंगरके बनाइल मनैयाँहे पेहवा डेहठ् । सिंगार पटार कैके चमचम करना बरा डेख्नौस सुग्घुर बठिनियाँहस् बिल्गाइ लागठ् ।

आब गिड्रा चलल् अपन मिट गोहुवक् ठन जाके कहठ् मिट मिट मै अपनेक् लाग जन्नि खोज डेले बटुँ । चलि जाइ हेरे । गोहुवा खुिसक् मारे चल डेहठ् जन्नि हेरे । गिड्रा डुरेसे डेखाके चल डेहठ् । गोहुवा जुन लग्गे जाके कहटा । अरि चोल जाइ हलि । मै टुहिन लेहे आइल बटँु । उ डोंगर बोलि का बोलि मनैयाँ रहट् टे बोलट् ओलट् । टब गोहुवा ऐसा हाँठसे पकरल कि डोंगर टे पुरा खलमलसे ढलगैल । गोहुवा रिसक् मारे चुर होगैल । सारेक गिड्रा महिन ठग्ले बा । रहिले टुहिन बिना नै खैले नैछोरम । गोहुवा गिड्राहे खैना जुगार लगाइठ् ।

डोसर दिन गिड्रा पानि पिए आइल । गिड्रा पानि पिए आइल टे गोहुवा च्यापसे गिड्रक् गोरा पकर लेहल । गिड्रा बरा चलाक रहे । टब कहे लागल । अरे मिटमिट गोरा पकरक् छोरके जरकोर पकरले बटि । गोहुवा फेन बाट् पटिया जाइठ ओ गिड्रक् गोरा छोर डेहठ् । टब गिड्रा बँचजाइठ् ।

गोहुवा फेन जुगार लगाइल गिड्राहे खाइक लाग । एकदिन गैल गोहुवा लाहिक् कुनारोमे घोल बनाके बैठगैल । आब गिड्रा आइ टे खैम कहिके असरा लागल बा । गिड्रा जुन आगि टापक् लाग ठेट्किक् आगि लानके ओहे कुनारोमे आगि लगाडेहठ् । गिड्रा जुन खोब मजा लागिस आगि टप्ना । गोहुवा जुन जरके घाहिल होगैल रहे । बलटल भागल पानिमे ।

बिहानके गिड्रा पानि पिए गैल टे गोहुवा डाँट गिज्रैले रहे । गिड्रा पुछल् मिटमिट का करटि । हाँसटी कि डाँट गिज्रैले बटि । गोहुवा जुन मुगैल रहे । गिड्रा पानी पिके अपन डगर लाग जाइठ् । खिस्सा ओराजाइठ् ।
सागर कुस्मी
(लेखक कैलालीसे प्रकासित हरचाली साहित्यिक त्रैमासिकके प्रकासक ओे प्रधानसम्पादक हुइँट् ।)